هموروئید یا بواسیر یک بیماری است که رگ های های متورم بسیاری را در بخش های تحتانی مقعد ایجاد می کند. بسیاری از افراد که از درد ناحیه مقعد رنج می برند، با مراجعه به متخصص گوارش متوجه بیماری بواسیر یا هموروئید می شوند که امروزه به دلیل سبک زندگی نا سالم شیوع یافته است.
بواسیر بیماری است که در ناحیه مقعد ایجاد می شود و البته آن را با نام علمی هموروئید هم می شناسند، در حقیقت یکی از شایع ترین بیماری های مقعدی به شمار می آید که در اثر برخی از فعالیت های بدن و یا سبک زندگی فرد ایجاد می شود. این بیماری در زمان بروز با درد و ناراحتی همراه است که البته با علائم دردناک و پر نشانه ای بروز می نماید.
در یک تعریف ساده و کوتاه بیماری هموروئید در اثر التهاب و کشیدگی مویرگها و رگ های خونی اطراف ناحیه ی مقعد به وجود می آید.در اطراف مقعد تعداد بسیار زیادی مویرگ و رگ های خونی با فشار خون بالا وجود دارد که در هنگام دفع مدفوع برای دفع راحت تر می توانند تا حد زیادی منعطف شوند.
با افزایش شدت این بیماری ، دیواره این عروق دچار تورم شده و پوست آن کشیده می شود . این ناحیه آنقدر نازک می شود که ورید بیرون می زند و یا به شدت حساس و تحریک پذیر می گردد، با وارد شدن فشار به آن و به خصوص در زمان خروج مدفوع این دیواره دچار خراش و تحریک دیواره رگ ها خواهد شد.
علائم بواسیر یا هموروئید
این بیماری در زمان بروز معمولا خفیف است و در صورت عدم توجه و درمان شدت می یابد، اولین نشانه های آن نیز احساس درد در ناحیه مقعد و سوزش در زمان خروج مدفوع می باشد. فرد با نشستن بر روی زمین و یا صندلی های سفت احساس ناخوشایندی از درد در این ناحیه را احساس می کند.
خونریزی از دیگر علائم هموروئید است که در زمان خروج مدفوع و یا بعد از آن مشاهده می شود، نازک شدن دیواره رگ ها و وارد شدن فشار زیاد به آن باعث پارگی پوست و ایجاد خونریزی می شود. برخی از نشانه ها و علائم هموروئید مانند خونریزی با علائم سایر بیماری های گوارشی از جمله سرطان روده مشابه است از این رو توصیه می کنیم در صورت مشاهده ی هرکدام از نشانه ها و علائم عمومی بیماری برای تشخیص دقیق تر و اطمینان بیشتر به بهترین متخصص گوارش مراجعه نمایید.
بیشتر بخوانید: سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
انواع بواسیر
بواسیر اشکال و انواع مختلفی دارد که شما باید توجه ویژه ای به آن داشته باشید ، در ابتدایی ترین روزهای ابتلا به این بیماری می توانید تا حدود زیادی از شیوع آن را جلوگیری نمایید. به طور کلی بواسیر یا به صورت داخلی ایجاد می شودو یا به صورت خارجی و در برخی از موارد ممکن است فرد مبتلا به هر دو نوع آن شود.
هموروئید داخلی
زمانی که بواسیر در دیواره داخلی ایجاد شود، به آن بواسیر داخلی می گویند، این عارضه درواقع در کانال داخلی مقعد و در قسمت انتهایی رکتوم (راست روده ) بیشتر رخ می دهد. در هموروئید داخلی مویرگ ها و رگ های داخلی مقعد دچار کشیدگی و پارگی می شوند و به دنبال آن خونریزی آغاز می گردد. گیرنده های درد در ناحیه داخلی مقعد زیاد نیست و فرد در صورت ابتلا ممکن است زیاد احساس درد شدید نداشته باشد، اما همانطور که بیان شد در زمان خروج مدفوع ممکن است که درد شدیدی را به همراه سوزش احساس کند، رنگ خونی که در این شرایط به همراه مدفوع دفع می شود روشن و رقیق است و البته با مشاهده آن فرد ممکن است کمی نگران و مضطرب شود.
در هموروئید داخلی گاهی التهاب و از هم گسیختگی رگ ها به حدی بالاست که ممکن است در دهانه ی مقعد کاملا آن را احساس نمایید. اگر احساس درد در زمان مدفوع دارید حتما رنگ آن را بررسی نمایید و اگر به همراه خون بود فورا به متخصص گوارش مراجعه نمایید ، چرا که این عارضه در صورتی که توجه نداشته باشید تا مدت ها بدون علامت و تنها با خونریزی و درد مختصر به فعالیت خود ادامه می دهد. در نتیجه شخص پس از مدتی به یکباره با عوارضی مانند کم خونی شدید و فقر آهن مواجه می شود.
هموروئید خارجی
بواسیر خارجی رگ های خارج از مقعد را درگیر می کند، به این شکل که با ایجاد تورم بسیار در این ناحیه در زمان نشستن و یا انجام برخی از فعالیت ها درد بسیار زیادی را ایجاد می نماید، در هموروئید خارجی رگ ها به دلیل التهاب زیاد دچار بیرون زدگی می شوند که البته باعث بدشکلی سوراخ مقعد نیز خواهد شد.
همانطور که اشاره کردیم، تحمل این رگ های بیرون زده برای فرد مبتلا دشوار بوده و به علت تعداد زیاد گیرنده های کانال مقعد که به درد حساس هستند، این نوع از هموروئید با درد بسیار زیادی همراه خواهد بود و با هر بار دفع مدفوع خونریزی رخ می دهد. علاوه بر موارد فوق یک تقسیم بندی دیگر هم برای این بیماری وجود دارد.
علت بروز هموروئید
یکی از مهم ترین دلایل بروز هموروئید وراثت و سابقه خانوادگی است، هنوز علت اینکه چرا این عارضه به صورت موروثی شیوع پیدا می کند مشخص نیست اما به کررات دیده شده که ریشه ای خانوادگی دارد. تجمع فشار در قسمت تحتانی رکتوم فشار زیادی به رگ های خونی در دیواره مقعد می شود که در نهایت، این اتفاق باعث ورم کردن رگ ها و بروز هموروئید می شود. اما به طور کلی بروز بواسیر برای افراید که دارای وزن بالا، افراد چاق و یا حامله بیشتر دیده می شود و البته در افرادی که شرایط زیر را دارند نیز ممکن است بروز نماید :
- مبتلا بودن به یبوست و زور زدن شدید در طی اجابت مزاج
- بلند کردن اجسام سنگین و وارد کردن فشار به مقعد و رکتوم
- نشستن و یا ایستادن های طولانی مدت
- افرادی که یبوست دارند و یا اسهال دارند و خود را خوب تمیز نمی کنند به هموروئید مبتلا می شوند.
- مبتلایان به بیماری های تنفسی که مجبور به سرفه کردن های شدید هستند
- عطسه کردن و استفراغ نیز می تواند موجب تشدید هموروئید شود.
نحوه تشخیص هموروئید یا بواسیر
تشخیص این بیماری در صورت مشاهده علائم اولیه، توسط پزشک تایید می شود. پزشک ابتدا علائم شما را می پرسد و سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. بیمار از جهت وجود علائمی از جمله تحریک پوستی، تورم، توده، هموروئید خارجی یا داخلی، وجود پوست اضافه و شکاف های مقعدی بررسی و معاینه می کند.
پزشک شما همچنین ممکن است وجود خون در مدفوع را بررسی کند و برای تشخیص هموروئید داخلی، معاینه رکتوم انجام دهد. این کار در مطب پزشک به کمک وسیله ای بنام آنوسکوپ (لوله ای روشن که چند اینچ در مقعد قرار داده می شود تا به پزشک کمک کند تا هر گونه مشکلی را در داخل مقعد ببیند) انجام می شود. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای رد سایر علل خونریزی توصیه کند، به خصوص اگر سن شما بالای ۴۰ سال باشد.
درمان هموروئید یا بواسیر
روش های درمانی مختلفی برای این بیماری ارائه شده است که با توجه به تشخیص متخصص گوارش، بهترین نوع درمان در نظر گرفته می شود. پزشک ممکن است در ابتدا روش های موضعی درمان را با مصرف پماد و دارو و البته کنترل مواد غذایی آغاز نماید . ارائه رژیم غذایی سالم و پر فیبر برای جلوگیری از بروز یبوست نیز از روش های کنترل هموروئید می باشد. در صورتی که درمان های اولیه پاسخگو نباشد شاید نیاز به جراحی و یا استفاده از لیزر برای درمان بواسیر باشد.
درمان بواسیر در خانه
اجتناب از یبوست، اولین راهکار برای درمان هموروئید است و تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی، به ویژه مصرف فیبر بیشتر، ممکن است به کاهش علائم هموروئید کمک کند. مکمل های فیبر و داروی های ملین می توانند به جلوگیری از یبوست کمک کنند. اما از داروهایی که می توانند باعث اسهال و تشدید علائم هموروئید شوند، خودداری کنید.
راهکار های خانگی زیر می توانند در این مورد به شما کمک کنند:
- از کیسه یخ استفاده کنید
- از زور زدن در هنگام اجابت مزاج خودداری کنید
- ناحیه مقعد را کاملا تمیز نگه دارید
- به جای سطوح سفت، روی بالشت و سطوح نرم بنشینید
- در صورت نیاز از مسکن هایی مانند استامینوفن استفاده کنید
- کرم های حاوی هیدروکورتیزون می توانند در کاهش درد به شما کمک کنند
درمان پزشکی هموروئید
ممکن است برای بواسیرهایی که با درمان های خانگی از بین نمی روند، اقدامات پزشکی لازم باشد. درمان بواسیر با لیزر یکی از روش های رایج است که امروزه بسیاری از پزشکان از این روش برای از بین بردن بواسیر استفاده می کنند. در واقع لیزر مادون قرمز می تواند هموروئید را کوچک تر کند. جراحی برداشتن هموروئید که هموروئیدکتومی نامیده می شود، شامل برداشتن بافت اضافی است که از مقعد خارج می شود.
مزایای درمان بواسیر با لیزر:
- بدون درد
- ایمن و کم خطر
- بدون عوارض جدی
- بدون نیاز به بستری شدن
- درصد بازگشت کمتر
- کاهش خونریزی با انسداد رگ ها
- ترمیم و بهبودی سریع
پیشگیری از بروز بواسیر
بهترین راهکار برای پیشگیری از عود کردن بواسیر، پیشگیری از ابتلا به یبوست است یا درمان یبوست در صورت وجود آن است. سعی کنید در رژیم غذایی خود مقدار زیادی فیبر مصرف کنید. مقدار استاندارد مصرف فیبر شامل موارد زیر است:
- مردان بالغ کمتر از ۵۰ سال: حداقل ۳۴ گرم در روز
- زنان بالغ کمتر از ۵۰ سال: حداقل ۲۵ گرم فیبر در روز
ترکیبات غذایی حاوی فیبر، شامل سبزیجات برگ دار، عدس، لوبیا، لپه، شلغم، تخم کتان، غلات کامل مانند برنج قهوه ای، کینوا و بلغور جو دوسر نیز منبع مهمی هستند. حبوبات، از جمله عدس، انواع لوبیا و نخود سبز، راهی عالی برای دریافت فیبر هستند. آجیل و دانه ها نیز یک میان وعده عالی پر از فیبر هستند.
اگر یبوست مزمن را تجربه می کنید و مشکوک هستید که ممکن است در ایجاد هموروئید شما نقش داشته باشد، از خوردن بیش از حد غذاهایی که حاوی فیبر کم یا بدون فیبر هستند، مانند پنیر، فست فود و غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.
برای پیشگیری از بروز بواسیر، لازم است که روزانه مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید. ورزش هوازی منظم، بصورت روزی ۲۰ الی ۳۰ دقیقه نیز می تواند در این امر به شما کمک کند.
کلام آخر
در صورتی که علائم بواسیر را مشاهده کردید، بهتر است قبل از شروع درمان های خانگی، در درجه اول به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند تمام راهکار های خانگی و درمان های دیگر را برای شما شرح دهد. در صورت نیاز به مشاوره برای درمان بواسیر می توانید با مطب دکتر رکسانا عباسی تماس حاصل فرمائید.