علائم و نشانه های کم کاری تیروئید

غده ی تیروئید که در جلوی گردن و حنجره قرار گرفته است، باعث کنترل سوخت و ساز بدن و همچنین تنظیم کار سلول ها می شود. تیروئید با ترشح هورمون های خاص خود به جریان خون عملکرد خود را انجام می دهد. اگر مشکلی در ترشح هورمون های تیروئید ایجاد گردد و عملکرد این غده مختل شود، سبب بروز بیماری می شود. کم کاری تیروئید از جمله بیماری های غده ی تیروئید می باشد. این بیماری به دلیل آنکه در اوایل شروع بیماری علائم مشخصی ندارد، یک بیماری ساکت نامیده می شود. زمانی که غده ی تیروئید نتواند هورمون های لازم برای فعالیت طبیعی بدن را ترشح کند، آنگاه فرد به بیماری کم کاری تیروئید مبتلا می شود.  اگر میزان این هورمون ها در خون از حد نرمال کاهش یابد، آن فرد دچار کم کاری تیروئید می شود.

عوامل ایجاد کننده کم کاری تیروئید

دلایل زیادی هستند که باعث می شوند، سلول های تیروئید در ترشح هورمون ها دچار اختلال تیروئید شوند. از جمله ی این دلایل می توان موارد زیر را نام برد:

• التهاب تیروئید
• آسیب به غده ی هیپوفیز
• درمان بدن با مواد رادیواکتیو
• داشتن بیماری های خود ایمنی
• استفاده کردن از برخی از داروها
• برداشتن تیروئید یا قسمتی از آن
• کمبود یا افزایش ید دریافتی در بدن

علائم کم کاری تیروئید کدامند؟

در بیماری کم کاری تیروئید به دلیل آنکه میزان ترشح هورمون از غده ی تیروئید کاهش می یابد، واکنش هایی که به سوخت و ساز بدن مربوط می شوند، همگی آهسته انجام می گیرند. از جمله علائم شایع این بیماری می توان موارد زیر را نام برد:

• افزایش وزن
• عدم تحمل سرما
• درد و گرفتگی عضلات
• بروز کم اشتهایی شدید
• بی حس شدن دست و پاها
• نامنظم شدن دوره ی پریودی
• نداشتن تمرکز و کم حافظه شدن
• کاهش میل جنسی و میزان باروری
• پف کردن صورت مخصوصا زیر چشم ها
• ریزش شدید مو و داشتن مو هایی شکننده
• داشتن ضعف و خستگی در بدن به طور مداوم

نکته ای که اهمیت دارد این است، که بروز این علائم برای همه ی افراد قطعی نمی باشد. ممکن است عده ای این علائم را داشته باشند و عده ای دیگر هنگام بیماری فقط تعدادی از این علائم را بروز دهند.

روش های تشخیص کم کاری تیروئید

برای تشخیص بیماری کم کاری تیروئید از چندین روش استفاده می کنند. این روش ها عبارتند از:

• معاینه توسط بهترین متخصص گوارش : پزشک هنگام معاینه وجود داشتن یا عدم وجود برآمدگی در تیروئید، کند شدن ضربان قلب و همچنین میزان خشک شدن پوست را بررسی می کند.
• بررسی کردن سوابق و تاریخچه ی پزشکی خانوادگی: در این تشخیص مصرف دارو هایی همچون دارو های لیتیوم دار، جراحی تیروئید، انجام پرتو درمانی، یا سوابق خانوادگی بیمار از نظر ابتلا به کم کاری تیروئید مورد بررسی قرار می گیرد.
• آزمایش T4 : از جمله هورمون های اصلی تیروئید هورمون T4 (تیروکسین) می باشد. این هورمون به طور عمده به پروتئین های خون متصل است، و تنها چند درصد از آن به صورت آزاد می باشد. پس از انجام این آزمایش اگر نتیجه ی این آزمایش نشان دهد که میزان هورمون T4 در خون کاهش یافته است، نشان دهنده ی آن است که شخص به کم کاری تیروئید مبتلا می باشد.
• آزمایش  TSH: هورمون THS یا هورمون محرک تیروئید از غده ی هیپوفیز ترشح می شود، و پس از ترشح به غده ی تیروئید دستور فعالیت می دهد. یکی از حساس ترین آزمایش ها برای تشخیص بیماری کم کاری تیروئید آزمایش THS می باشد. زمانی که با استفاده از این آزمایش مشخص شود، که میزان THS در خون بالا رفته است یعنی تیروئید کم کار می باشد.

علائم و نشانه های این بیماری در بسیاری از نوزادان در هنگام تولد وجود ندارد و البته قابل تشخیص نیست. اما توصیه می شود که بعد از مدت کوتاهی نسبت به غربالگری های لازم دوران نوزادی ، اقدام شود. بد نیست بدانید که غربالگری نوزادان نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و شروع به موقع درمان کم کاری تیروئید دارد و در جلوگیری از آسیب های جدی و عقب ماندگی ذهنی نوزادان کمک بزرگیکند و به علاوه باعث می شود که رشد نوزاد کاملا طبیعی شود.

اگر کم کاری تیروئید مادر زادی باشد علائم شایع این بیماری به‌تدریج طی هفته ها بعد از تولد کامل می‌شود. علائم این بیماری می تواند شامل چهره پف کرده، تورم اطراف چشم، گریه با صدای غیر طبیعی، خواب‌آلودگی و خوب شیر نخوردن نوزاد، زبان بزرگ یا ضخیم، رنگ پریدگی، لکه های بزرگ و نرم روی جمجمه، زردی (زردی پوست و سفیدی چشم)، یبوست و پوست سرد باشد.

چند توصیه مهم پزشکی در مورد کم کاری تیروئید:

1. افرادی که به این بیماری غده ی تیروئید مبتلا هستند بهتر است، که مصرف موادی همچون کلم، شلغم، اسفناج، هلو و … را محدود کنند.
2. اگر بیمار قادر به بلعیدن قرص تیروئید نباشد می توانید، قرص را خرد کنید و با آب میل نمایید.
3. از جمله غذا های مفید و موثر برای درمان این بیماری می توان غذا های دریایی، لبنیات، انواع سبزیجات و مواد ید دار را نام برد.
4. افرادی که از دارو های کم کاری تیروئید استفاده می کنند، به هیچ وجه نباید مصرف آن را خودسرانه ترک کنند. بلکه باید با نظر پزشک این کار انجام گیرد.
5. دارویی که برای کم کاری تیروئید استفاده می شود، باید نیم ساعت قبل از صبحانه میل گردد. اگر این دارو همراه غذا های حاوی کلسیم یا آهن مصرف شود، جذب آن کاهش می یابد.
6. اگر از دارو های ضد انعقاد خون استفاده می کنید بهتر است، که به پزشک معالج خود اطلاع دهید تا دوز دارو را تنظیم کند.

بیماری کم کاری تیروئید چگونه درمان می شود؟

به طور کلی درمان قطعی برای این بیماری تیروئید وجود ندارد. اما معمولا کم کاری تیروئید را با هورمون های تیروئید یا همان داروی لووتیروکسین کنترل می کنند. پس از مصرف روزانه ی این دارو بدن احساس شادابی و سبکی می کند. در صورت تجویز پزشک می توان از دارو های کمکی نیز استفاده کرد. توصیه می شود که مصرف دارو حتما با تجویز پزشک متخصص باشد. چون اگر بیشتر یا کمتر از حد طبیعی مصرف شود ممکن است باعث مشکلات دیگری شود.

آیا کم کاری تیروئید کشنده است؟

به طور کلی در زمان های گذشته افرادی که به بیماری های تیروئید مبتلا می شدند، به دلیل آنکه درمان قطعی برای آن وجود نداشت از طول عمر فرد مبتلا کاسته می شد. اما امروزه به دلیل آنکه علم پزشکی پیشرفت کرده است و از طرفی سطح آگاهی و اطلاعات مردم در مورد این بیماری بالا رفته است، به راحتی می توان این بیماری را درمان کرد، و از کاهش عمر افرادی که به کم کاری تیروئید مبتلا هستند جلوگیری کرد. آنچه که در مورد این بیماری اهمیت دارد این است، که به محض مشاهده ی علائم این بیماری تیروئید لازم است خیلی سریع اقدام به درمان نمایید. اگر که این بیماری به موقع درمان نشود ممکن است سبب کما شود، که بسیار خطرناک است و حتی احتمال مرگ نیز وجود دارد.