گاستریت معده یک اصطلاح کلی برای گروهی از شرایط بیماری با ویژگی مشترک التهاب پوشش داخلی معده است که در نتیجه‌ی آن درد شکم، سوء هاضمه، نفخ و حالت تهوع به سراغ فرد مبتلا می آید. التهاب گاستریت اغلب نتیجه‌ی عفونت با باکتری، استفاده‌ی منظم از مسکن های خاص و یا نوشیدن بیش از حد الکل است. در برخی موارد، این مشکل التهاب بافت پوششی داخلی معده می تواند منجر به ایجاد زخم و در نتیجه افزایش خطر بروز سرطان معده شود. ولی با این حال، برای اکثر افراد، گاستریت مشکلی جدی نیست و با درمان مناسب به سرعت بهبود می یابد. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را بیشتر با مسائل مربوط به گاستریت معده آشنا کنیم.
گاستریت معده چیست؟
سراسر معده‌ی شما از بافتی محافظ به نام مخاط، پوشیده شده است. این پوشش مخاطی، از معده‌ی شما در برابر اسیدی که باعث هضم غذا می شود، محافظت می کند. هنگامی که به این پوشش محافظ، چیزی آسیب رساند و یا آن را ضعیف کند، ملتهب شده و باعث گاستریت معده می شود ممکن است این عارضه با زخم معده و یا زخم های گوارشی اشتباه گرفته شود. عفونت با باکتری اصلی ترین دلیل بروز این عارضه می باشد که نوعی باکتری به اسم هلیکوباکتر پیلوری نیز شایع ترین علت باکتریایی آن است.
گاستریت و سوء هاضمه
علائم مربوط به گاستریت معده به طور کلی شباهت زیادی با علائم سوء هاضمه دارد. ولی توجه داشته باشید که این دو یکی نیستند و سوء هاضمه می تواند یکی از نشانه های گاستریت باشد ولی الزاما همراه با سوء هاضمه گاستریتی اتفاق نمی افتد. سوء هاضمه درد و یا ناراحتی ای در معده است که همراه با مشکل در هضم غذا می باشد. این مشکل ممکن است همچنین همراه با احساس سوزشی در بین دنده های پایینی شما باشد.
علائم مربوط به گاستریت معده شباهت زیادی با علائم سوء هاضمه دارد.
شیوع گاستریت معده به چه صورت است؟
قبل از این که به مسئله‌ی شیوع گاستریت معده بپردازیم باید بدانید که گاستریت به دو شکل، حاد و مزمن آشکار می شود. گاستریت حاد حدود 8 نفر از هر 1000 نفر در جمعیت را مبتلا می کند. گاستریت مزمن و طولانی مدت تر اما شیوع کمتری دارد. گاستریت مزمن تقریباً 2 نفر از هر 10000 نفر در جمعیت را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
چه چیزی باعث گاستریت معده می شود؟
همانطور که در بالاتر نیز گفته شد گاستریت معده زمانی اتفاق می افتد که عاملی به مخاط معده آسیب برساند و یا آن را تضعیف کند. به طور کلی چیزهای مختلفی می توانند باعث ایجاد همچنین مشکلی شوند، از جمله عواملی مثل:
- عفونت باکتریایی. اگرچه که عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری در سراسر جهان یکی از شایع‌ترین عفونت‌های انسانی است، تنها برخی از افراد مبتلا به این باکتری دچار گاستریت معده و یا سایر مشکلات دستگاه گوارش فوقانی می‌شوند. پزشکان بر این باورند که آسیب پذیری در برابر هلیکوباکتر می‌تواند ارثی و یا اینکه به دلایلی مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی باشد.
- استفاده‌ی منظم از دارو های مسکن. مسکن‌هایی که به طور معمول به عنوان داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی شناخته می‌شوند، می‌توانند باعث گاستریت معده‌ی حاد و همچنین مزمن شوند. مصرف بیش از حد این نوع داروها باعث کاهش یک ماده‌ی کلیدی می شود که وظیفه اش حفاظت از پوشش محافظ معده است.
- سن بالا. افراد دارای سنین بالا بیشتر در معرض خطر ابتلا به گاستریت هستند. این موضوع به این دلیل است که پوشش معده با افزایش سن نازک خواهد شد و به همین خاطر در این شرایط آسیب پذیری آن نیز نسبت به هلیکوباکتر و بیماری های خود ایمنی افزایش می یابد.
- مصرف بیش از حد مشروبات الکلی. الکل می تواند پوشش معده‌ی شما را تحریک کرده و آن را فرسایش دهد. این اتفاق معده‌ی شما را در برابر اسید های گوارشی آسیب پذیرتر می کند. مصرف بیش از حد الکل باعث گاستریت معده‌ی حاد می شود.
مصرف مشروبات الکلی می تواند یکی از دلایل مبتلا شدن به گاستریت معده باشد.
- آسیب به معده. آسیب های ناشی از جراحی های بزرگ، جراحت، سوختگی و یا عفونت های شدید می توانند یکی دیگر از دلایل بروز گاستریت باشند.
- شیمی درمانی. داروهای مورد استفاده قرار گیرنده در شیمی درمانی و یا پرتودرمانی، می توانند خطر ابتلا به گاستریت را افزایش دهند.
- علاوه بر مواردی که در بالا گفته شد، بدن خود شما گاهی اوقات به سلول های بافت پوششی معده حمله می کند. این نوع گاستریت که گاستریت معده‌ی خود ایمنی نامیده می شود، زمانی اتفاق می افتد که بدن به دلایلی سلول های خودی را عاملی خارجی تشخیص می دهد. در این شرایط سلول های خونی سفید بدن را برای نابود کردن آن ها می فرستد. توجه کنید گاستریت خودایمنی در افراد مبتلا به سایر مشکلات خودایمنی از جمله افراد مبتلا به بیماری هاشیموتو و دیابت نوع 1 شایع‌تر است. همچنین گاستریت خودایمنی می تواند با کاهش ویتامین B12 بدن و در نتیجه ابتلا به کم خونی مگالوبلاستیک نیز همراه باشد.
علائم گاستریت معده
به طور کلی بسیاری از افراد مبتلا به گاستریت معده علائم خاصی از خود نشان نمی دهند و تشخیص آن توسط بهترین متخصص گوارش تهران میسر است. همچنین همانطور که در بالاتر نیز به آن اشاره شد، افرادی که علائمی نیز از خود نشان می دهند، اغلب آنرا با سوء هاضمه اشتباه می گیرند. علائم گاستریت عبارتند از:
- مدفوع سیاه رنگ.
- نفخ معده.
- حالت تهوع و استفراغ.
- احساس سیری بیش از حد داشتن در طول و یا بعد از خوردن غذا.
- از دست دادن اشتها.
- وجود زخم در معده.
- کاهش وزن بدون هیچ دلیل خاصی.
- درد و یا وجود ناراحتی در قسمت بالای شکم.
- استفراغ خونی.
از دست دادن اشتها، یکی از علائم مبتلا بودن به گاستریت معده
آیا گاستریت مسری می باشد؟
خیر گاستریت بیماری ای مسری نیست. اما توجه کنید باکتری هلیکوباکتر پیلوری می تواند از طریق روش بیماری زایی “مدفوع به دهان”، مسری باشد. شستن مناسب دست ها قبل از دست زدن به مواد غذایی و همچنین بهداشت کارآمد سیستم های فاضلاب و آب شهری، اولین خط دفاعی در برابر انتشار این باکتری است.
گاستریت چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص گاستریت معده از آزمایشات زیر استفاده می شود.
- آزمایش تنفس. برای انجام این آزمایش کپسول و یا مایعی حاوی یک ماده‌ی رادیواکتیو بی ضرر را می بلعید. سپس بازدم خود را در یک کیسه‌ی بالون خارج می کنید. برای این که باکتری هلیکوباکتر آن ماده‌ی رادیواکتیو را را به دی اکسید کربن تبدیل می کند، اگر باکتری داشته باشید آزمایش تنفس، افزایش میزان دی اکسید کربن را نشان خواهد داد.
- آزمایش خون. در آزمایش خون، تیتر آنتی بادی هایی که با باکتری هلیکوباکتر پیلوری مقابله می کنند، بررسی می شود.
- آزمایش مدفوع. در این آزمایش وجود باکتری هلیکوباکتر در مدفوع بررسی خواهد شد.