از بیماری التهاب روده چه می دانید ؟

بیماری التهاب روده مجموعه‌ای از اختلالات مزمن روده است که عمدتاً در قالب بیماری کرون و کولیت روده اولسروز ظاهر می‌شود. این بیماری با التهاب پیوسته دیواره روده باعث اسهال مکرر، درد شکمی، خونریزی و کاهش وزن می‌شود و می‌تواند مفاصل، پوست و چشم را نیز درگیر کند. عوامل ژنتیکی، پاسخ ایمنی نامتعادل و عوامل محیطی مانند سیگار و تغذیه ناسالم در بروز آن نقش دارند. تشخیص با آزمایش خون، مدفوع و اندوسکوپی تأیید می‌شود و درمان ترکیبی شامل دارودرمانی، تغییر سبک زندگی و گاهی جراحی است. مدیریت منظم، پایبندی به درمان توسط متخصص گوارش ماهر و اصلاح رژیم غذایی کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد و از عوارض جدی جلوگیری می‌کند.

بیماری التهاب روده چیست؟

بیماری التهاب روده یک اختلال مزمن دستگاه گوارش است که با حمله سیستم ایمنی به دیواره روده بزرگ و کوچک همراه می‌شود. این حمله باعث التهاب مداوم و آسیب بافتی می‌شود و اغلب با علائمی مانند اسهال مکرر، درد شکمی، خونریزی و کاهش وزن همراه است. بیماری در هر سنی بروز می‌کند اما در جوانان شایع‌تر است. علت دقیق آن ناشناخته است اما ترکیبی از ژنتیک، محیط و نقص سیستم ایمنی نقش اصلی دارند. این بیماری در دو نوع عمده ظاهر می‌شود که شدت علائم و محل درگیری در هر کدام متفاوت است. شناسایی به موقع و شروع درمان مناسب می‌تواند مانع پیشرفت بیماری و کاهش کیفیت زندگی شود. درمان اغلب طولانی مدت و نیازمند همکاری نزدیک بیمار و پزشک است.

انواع اصلی بیماری

دو شکل اصلی بیماری التهاب روده شامل بیماری کرون و کولیت اولسروز هستند که هر دو موجب التهاب اما با الگوی متفاوت می‌شوند. بیماری کرون می‌تواند هر بخش دستگاه گوارش را از دهان تا مقعد درگیر کند و اغلب لایه‌های عمیق دیواره روده را تخریب می‌کند. در مقابل، کولیت اولسروز تنها روده بزرگ و راست روده را مبتلا می‌کند و التهاب آن معمولاً به لایه داخلی محدود است. تفاوت در محل و عمق التهاب باعث تفاوت در علائم، عوارض و شیوه درمان می‌شود. تشخیص درست نوع بیماری برای انتخاب روش درمانی هدفمند ضروری است. در بسیاری موارد، تشخیص نیاز به اندوسکوپی و نمونه‌برداری دارد. آگاهی بیمار از ویژگی‌های هر نوع می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری کمک کند.

ویژگی	بیماری کرون	کولیت اولسروز
محل درگیری	هر بخش دستگاه گوارش از دهان تا مقعد	فقط روده بزرگ و راست روده
الگوی التهاب	لکه‌ای و ناپیوسته	پیوسته و یکدست
عمق التهاب	درگیر کردن تمام لایه‌های دیواره روده	محدود به لایه داخلی
علائم شاخص	درد شکمی، اسهال مزمن، کاهش وزن، فیستول	اسهال خونی، درد شکمی، دفع اضطراری
خطر جراحی	بالا به دلیل تنگی و فیستول	متوسط، عمدتاً در موارد شدید
پاسخ به درمان دارویی	متغیر، نیاز به درمان بیولوژیک در موارد پیشرفته	معمولاً پاسخ بهتر به داروهای ضد التهاب

بیماری کرون

بیماری کرون نوعی التهاب مزمن روده است که می‌تواند تمام مسیر لوله گوارش را درگیر کند. التهاب در این بیماری لایه به لایه پیش می‌رود و حتی به بافت‌های عمیق دیواره روده نفوذ می‌کند، باعث زخم، تنگی یا فیستول می‌شود. علائم شایع شامل اسهال طولانی مدت، درد شکمی، تب، کاهش وزن و خستگی مفرط است. علت بیماری هنوز دقیق مشخص نیست اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، واکنش غیرطبیعی ایمنی و عوامل محیطی در بروز آن نقش دارند. بیماری کرون اغلب چرخه‌ای از حمله و بهبود دارد. درمان شامل داروهای ضد التهاب، بیولوژیک و گاهی جراحی است. پیگیری مداوم، رژیم غذایی متعادل و اجتناب از محرک‌ها می‌تواند شدت علائم را کم کند و از پیشرفت بیماری بکاهد.

کولیت اولسروز

کولیت اولسروز یک بیماری التهابی است که محدود به روده بزرگ و راست روده می‌شود. این بیماری با التهاب و زخم سطحی در لایه داخلی دیواره روده همراه است و معمولاً به صورت پیوسته بخش‌هایی از کولون را درگیر می‌کند. نشانه‌های متداول شامل اسهال همراه با خون، درد شکمی، دفع اورژانسی مدفوع و کاهش اشتها است. علت دقیق آن مشخص نیست اما ترکیبی از ژنتیک، پاسخ ایمنی غیرطبیعی و عوامل محیطی موثرند. درمان شامل داروهای ضد التهاب، سرکوب سیستم ایمنی و اصلاح رژیم غذایی است. در موارد شدید و مقاوم به درمان دارویی، جراحی برداشتن بخش آسیب‌دیده روده مطرح می‌شود. تشخیص زودهنگام و پایبندی به درمان نقش مهمی در کنترل بیماری و جلوگیری از عوارض جدی دارد.

علائم بیماری IBD روده

بیماری التهاب روده یک اختلال پیشرونده است که مجموعه‌ای از علائم گوارشی و خارج گوارشی را در بر می‌گیرد. این بیماری با حمله سیستم ایمنی به دیواره روده باعث التهاب و آسیب بافتی می‌شود. بیماران معمولاً با اسهال مکرر، درد شکمی، خونریزی، خستگی عمومی و کاهش وزن به پزشک مراجعه می‌کنند. شدت علائم در دوره‌های فعال بیماری بیشتر است و ممکن است با تب، ضعف و بی‌اشتهایی همراه باشد. برخی بیماران نشانه‌هایی خارج از دستگاه گوارش مانند مشکلات پوستی، التهاب چشم یا درد مفاصل را تجربه می‌کنند که بیانگر ماهیت سیستمیک بیماری است. شناخت این علائم و واکنش سریع به تغییرات وضعیت، نقش اساسی در پیشگیری از عوارض و کنترل بیماری دارد.

علائم گوارشی

علائم گوارشی بیماری التهاب روده نه تنها کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه شاخص مهمی برای تشخیص و ارزیابی شدت بیماری محسوب می‌شود. این علائم معمولاً شامل اسهال طولانی مدت، وجود خون یا مخاط در مدفوع، دفع اضطراری، درد و گرفتگی شکم و احساس پری پس از غذا خوردن است. تغییر در اشتها و کاهش وزن نیز شایع است. شدت و الگوی بروز علائم ممکن است متناوب یا دائمی باشد. در دوره‌های فعال بیماری، علائم گوارشی شدیدتر می‌شوند و معمولاً بیمار نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. کنترل این نشانه‌ها با درمان مناسب، رژیم غذایی هدفمند و مدیریت استرس می‌تواند به کاهش حملات و بهبود وضعیت کلی کمک کند.

اسهال و خونریزی

اسهال و خونریزی از بارزترین نشانه‌های بیماری التهاب روده هستند. اسهال طولانی مدت ناشی از التهاب دیواره روده باعث دفع مکرر و کم‌آبی بدن می‌شود. خونریزی معمولاً به دلیل زخم‌های سطحی یا آسیب بافتی در مخاط روده اتفاق می‌افتد و می‌تواند با مدفوع تیره یا قرمز همراه باشد. در برخی بیماران، اسهال همزمان با خونریزی شدت بیشتری دارد و موجب کاهش هموگلوبین و کم‌خونی می‌شود. این علائم هشداردهنده‌اند و نیاز به بررسی سریع پزشکی دارند، زیرا می‌توانند نشان‌دهنده فعالیت شدید بیماری یا عوارضی مانند کولون گسترده باشند. درمان شامل داروهای ضد التهاب، تنظیم رژیم غذایی و در مواقع بحرانی مداخلات بیمارستانی است.

درد شکمی و گرفتگی

درد شکمی و گرفتگی عضلات معده و روده یکی از شاخص‌ترین علائم بیماری التهاب روده است. التهاب مداوم و تولید گاز اضافی منجر به ایجاد احساس فشار و اسپاسم در ناحیه شکم می‌شود. این درد ممکن است متناوب یا پیوسته باشد و اغلب پس از خوردن غذا یا در زمان دفع تشدید می‌شود. گرفتگی می‌تواند با نفخ، تغییر الگوی دفع و بی‌اشتهایی همراه باشد. شدت آن بسته به موقعیت التهاب و نوع بیماری متفاوت است. مدیریت این علامت با داروهای ضد اسپاسم، آرام‌بخش‌های گوارشی، رژیم غذایی متعادل و کاهش مصرف محرک‌هایی مانند غذاهای پرچرب یا تند امکان‌پذیر است. پیگیری منظم به‌خصوص در دوره‌های فعال بیماری ضروری است.

علائم خارج از دستگاه گوارش

بیماری التهاب روده یک اختلال سیستمیک است که می‌تواند خارج از دستگاه گوارش نیز علائم ایجاد کند. این نشانه‌ها شامل مشکلات پوستی، التهاب چشم، درد و تورم مفاصل، و گاهی درگیری کبد یا مجاری صفراوی هستند. علائم خارج گوارشی ممکن است حتی زمانی که نشانه‌های گوارشی خفیف هستند، به شکل جدی بروز کنند. این ویژگی نشان می‌دهد که بیماری صرفاً محدود به روده نیست بلکه می‌تواند عملکرد سایر بخش‌های بدن را مختل کند. تشخیص به موقع این علائم و درمان هماهنگ با متخصصان مربوطه، مانند چشم‌پزشک یا روماتولوژیست، نقش مهمی در جلوگیری از آسیب دائمی دارد.

مشکلات پوستی و چشمی

مشکلات پوستی و چشمی در بیماری التهاب روده ناشی از واکنش‌های خودایمنی بدن هستند. در پوست، کهیر، قرمزی، لک یا برجستگی‌های دردناک ممکن است ظاهر شوند که شایع‌ترین آن اریتم ندوزوم و پیودرما گانگرنوزوم است. در چشم، التهاب عنبیه یا قسمت‌های مختلف کره چشم می‌تواند درد، قرمزی و حساسیت شدید به نور ایجاد کند. این علائم اغلب با دوره‌های فعال بیماری همزمان می‌شوند و نیازمند مداخله فوری هستند. درمان شامل داروهای ضد التهاب، کورتون موضعی یا سیستمیک و همکاری نزدیک متخصص گوارش با چشم‌پزشک و متخصص پوست است. مراقبت دقیق می‌تواند از عوارض دائمی جلوگیری کند.

التهاب مفاصل

التهاب مفاصل یکی از رایج‌ترین علائم خارج گوارشی در بیماران مبتلا به بیماری التهاب روده است. این عارضه می‌تواند به صورت درد، تورم و محدودیت حرکت در زانو، مچ پا، آرنج یا مهره‌های ستون فقرات ظاهر شود. شدت آن ممکن است با فعالیت بیماری گوارشی هماهنگ باشد؛ یعنی در دوره‌های فعال روده، درد مفاصل تشدید شود. علت اصلی، واکنش ایمنی بدن و التهاب عمومی است. درمان شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، فیزیوتراپی و در موارد شدید داروهای بیولوژیک می‌شود. تشخیص زودهنگام این علامت و مدیریت مشترک بین پزشک گوارش و روماتولوژیست به کاهش آسیب مفصلی بلندمدت کمک می‌کند.

اصلی ترین دلایل بروز بیماری التهاب رود

• عوامل ژنتیکی → وجود سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری کرون یا کولیت اولسروز.
• اختلال سیستم ایمنی → واکنش غیرطبیعی ایمنی بدن به بافت سالم روده.
• عوامل محیطی → آلودگی هوا، رژیم غذایی پرچرب یا فرآوری شده، آب آلوده.
• مصرف دخانیات → سیگار خطر ابتلا و شدت بیماری را افزایش می‌دهد.
• استرس مزمن → تشدید التهاب و فعال‌سازی حملات بیماری.
• عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی → تحریک پاسخ ایمنی غیرطبیعی.
• سن و محل زندگی → شیوع بیشتر در جوانان و مناطق شهری صنعتی.
• مصرف برخی داروها → مانند داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs).

“IBD is thought to result from the interaction between genetic and environmental factors that influence the normal intestinal commensal flora to trigger an inappropriate mucosal immune response.”

تصور می‌شود بیماری التهاب روده در نتیجه تعامل بین عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد شود که بر فلور طبیعی همزیست روده اثر گذاشته و باعث ایجاد پاسخ ایمنی مخاطی نامناسب می‌گردد.

منبع: ncbi

تفاوت بیماری التهاب روده با سندروم روده تحریک پذیر

بیماری التهاب روده و سندروم روده تحریک پذیر هر دو با شکایات گوارشی همراه هستند، اما ماهیت و شدت آن‌ها کاملاً متفاوت است. بیماری التهاب روده یک اختلال مزمن با التهاب واقعی و آسیب بافتی در دیواره روده است، در حالی که سندروم روده تحریک پذیر بیشتر یک مشکل عملکردی و بدون آسیب ساختاری محسوب می‌شود. بیماران IBD ممکن است با خونریزی، تب، کاهش وزن و علائم خارج از دستگاه گوارش مراجعه کنند، اما IBS معمولاً محدود به درد شکمی، نفخ و تغییر الگوی دفع است. درمان IBD شامل داروهای ضد التهاب و گاهی جراحی است، در حالی که IBS با اصلاح سبک زندگی، رژیم غذایی و مدیریت استرس قابل کنترل است. شناسایی تفاوت‌ها کمک می‌کند مسیر درمانی دقیق و مناسب انتخاب شود.

تفاوت در علائم

نوع علائم	بیماری التهاب روده (IBD)	سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS)
علائم گوارشی	اسهال مزمن همراه خون یا مخاط، درد شکمی شدید، گرفتگی، کاهش وزن	نفخ، درد شکمی، تغییر دفعات یا قوام مدفوع، احساس دفع ناکامل
علائم سیستمیک	تب، خستگی شدید، بی‌اشتهایی	معمولاً بدون علائم سیستمیک
علائم خارج گوارش	التهاب مفاصل، مشکلات پوستی، التهاب چشم	وجود ندارد
الگوی بروز	دوره‌های فعال بیماری همراه التهاب شدید و علائم پایدار	علائم متناوب، وابسته به غذا، استرس یا شرایط روحی
وجود خون در مدفوع	شایع (در نتیجه التهاب و زخم‌ها)	بسیار نادر یا وجود ندارد

تفاوت در روش‌های تشخیص

روش‌های تشخیص این دو بیماری کاملاً متفاوت طراحی شده‌اند. برای IBD، پزشک از آزمایش‌های خون برای بررسی کم‌خونی و مارکرهای التهابی، آزمایش مدفوع برای تشخیص وجود خون یا پروتئین‌های خاص، و اندوسکوپی همراه با بیوپسی استفاده می‌کند تا التهاب و آسیب بافتی به صورت مستقیم قابل مشاهده باشد. در موارد پیچیده، تصویربرداری با MRI یا CT نیز انجام می‌شود. در مقابل، IBS تشخیص ساختاری ندارد و بر اساس معیارهای بالینی، شرح حال بیمار و رد سایر بیماری‌ها تعریف می‌شود. هیچ التهاب یا آسیب فیزیکی در روده IBS یافت نمی‌شود، بنابراین تست‌های آزمایشگاهی معمولاً طبیعی هستند. این تفاوت در مسیر تشخیص نشان می‌دهد که IBD یک بیماری التهابی جدی است و نیاز به شناسایی زودهنگام دارد.

روش‌های تشخیص بیماری التهاب روده

تشخیص IBD نیازمند ترکیبی از بررسی‌های بالینی، آزمایشگاهی، تصویربرداری و اندوسکوپی است. پزشک ابتدا با گرفتن شرح‌حال و معاینه فیزیکی شروع می‌کند، سپس بر اساس علائم و یافته‌ها، تست‌های تخصصی زیر انجام می‌شوند:

• آزمایش خون: شناسایی کم‌خونی، افزایش مارکرهای التهابی (CRP ،ESR)، بررسی پروتئین‌های خاص.
• آزمایش مدفوع: اندازه‌گیری کالپروتکتین یا لاکتوفرین، بررسی خون مخفی، رد عفونت.
• اندوسکوپی (کولونوسکوپی / سیگموئیدوسکوپی): مشاهده مستقیم التهاب و برداشت نمونه بافتی (بیوپسی).
• تصویربرداری (MRI ،CT ،سونوی روده): ارزیابی عمق و وسعت التهاب، شناسایی عوارض مثل فیستول یا آبسه.
• آزمایش ژنتیک یا ایمنی‌شناسی: در موارد خاص یا مشکوک برای شناسایی عوامل ارثی و مارکرهای ایمونولوژیکی.

درمان التهاب روده

درمان بیماری التهاب روده رویکردی چند بعدی است که با هدف کنترل التهاب، کاهش علائم و پیشگیری از عوارض پیگیری می‌شود. پزشکان بر اساس شدت بیماری، محل درگیری و پاسخ بیمار، ترکیبی از درمان دارویی، جراحی و توصیه‌های اصلاح سبک زندگی را به کار می‌برند. کنترل بیماری نیازمند پیگیری مداوم، استفاده منظم از داروها و همکاری نزدیک بیمار و تیم درمانی است. در کنار داروها، تغییر عادات غذایی، کاهش استرس و پیگیری فعالیت بدنی متعادل می‌توانند نقش مهمی در کاهش دفعات عود داشته باشند. گاهی حتی با بهترین درمان دارویی، بیمار نیاز به جراحی پیدا می‌کند، اما هدف اصلی تأخیر یا جلوگیری از این مرحله است. درمان موفق همواره نیازمند رویکردی اختصاصی و متناسب با شرایط فردی هر بیمار است.

درمان دارویی

درمان دارویی پایه اصلی کنترل بیماری التهاب روده محسوب می‌شود و بر اساس شدت و محل التهاب انتخاب می‌گردد. پزشکان معمولاً از داروهای ضد التهاب، تنظیم‌کننده سیستم ایمنی، و در موارد شدیدتر از داروهای بیولوژیک استفاده می‌کنند. مصرف این داروها باید تحت نظر متخصص گوارش صورت گیرد تا از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود. آمینوسالیسیلات‌ها و کورتیکواستروئیدها معمولاً برای کنترل التهاب حاد تجویز می‌شوند، در حالی که داروهای بیولوژیک برای بیماران مقاوم به درمان یا دارای بیماری متوسط تا شدید به کار می‌روند. مصرف منظم و کامل دارو و پایش آزمایشگاهی، کلید موفقیت درمان است. قطع ناگهانی دارو یا مصرف خودسرانه می‌تواند باعث عود سریع بیماری شود و کنترل مجدد آن را دشوار کند.

آمینوسالیسیلات‌ها

آمینوسالیسیلات‌ها نخستین گروه دارویی برای کنترل التهاب خفیف تا متوسط در بیماری التهاب روده به ویژه کولیت اولسروز هستند. این داروها با مهار فرآیندهای التهابی در مخاط روده، باعث کاهش علائم و پیشگیری از عود می‌شوند. رایج‌ترین ترکیبات شامل مزالازین، سالفاسالازین و اولسالازین است که به صورت خوراکی یا شیاف و تنقیه تجویز می‌شوند. اثرگذاری این داروها معمولاً ظرف چند هفته ظاهر می‌شود و در بسیاری از بیماران به خوبی تحمل می‌گردد. عوارض جانبی خفیف مثل تهوع، سردرد یا بثورات پوستی ممکن است دیده شود، پایش دوره‌ای آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد و کلیه توصیه می‌شود. مصرف منظم آمینوسالیسیلات‌ها برای حفظ خاموشی بیماری حیاتی است.

کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها داروهای بسیار مؤثری برای کنترل سریع التهاب شدید در بیماری التهاب روده هستند، اما به علت عوارض جانبی فراوان، مصرف طولانی‌مدت آن‌ها توصیه نمی‌شود. این داروها به صورت خوراکی، تزریقی یا شیاف بسته به محل درگیری روده مورد استفاده قرار می‌گیرند. پردنیزولون و بودزوناید از رایج‌ترین انتخاب‌ها هستند. شروع اثر کورتیکواستروئیدها سریع بوده و ظرف چند روز کاهش علائم قابل مشاهده است. با این حال، ترک ناگهانی دارو خطرناک بوده و باید تدریجی انجام شود. عوارضی مانند افزایش وزن، پوکی استخوان، فشار خون بالا، قند خون بالا و عفونت‌های مکرر نیازمند پایش مداوم هستند. این داروها معمولاً برای دوره‌های کوتاه‌مدت و به عنوان درمان گذرا تا شروع اثر داروهای ایمن‌تر استفاده می‌شوند.

داروهای بیولوژیک

داروهای بیولوژیک در درمان بیماری التهاب روده انقلابی ایجاد کرده‌اند و برای بیماران با بیماری متوسط تا شدید یا مقاوم به درمان‌های سنتی به کار می‌روند. این داروها با هدف قرار دادن مولکول‌های خاص در مسیرهای التهابی، باعث مهار دقیق التهاب می‌شوند. آدالیموماب، اینفلیکسیماب و وِدولیزوماب از نمونه‌های رایج هستند. تجویز آن‌ها معمولاً به صورت تزریق وریدی یا زیرجلدی انجام می‌گیرد. مزیت اصلی داروهای بیولوژیک کنترل طولانی‌مدت بیماری و کاهش نیاز به جراحی است. با این حال، نیاز به غربالگری قبل از شروع، از نظر عفونت‌هایی مثل سل و هپاتیت، ضروری است. عوارض احتمالی شامل واکنش‌های تزریقی، عفونت‌های فرصت‌طلب و در موارد نادر مشکلات عصبی یا قلبی است.

جراحی

جراحی در بیماری التهاب روده معمولاً زمانی مطرح می‌شود که درمان‌های دارویی مؤثر نبوده یا عوارض شدید و تهدیدکننده ایجاد شده باشد. در کولیت اولسروز، برداشت کامل کولون می‌تواند درمان قطعی باشد، اما در بیماری کرون، جراحی بیشتر با هدف حذف بخش‌های شدیداً درگیر و دارای تنگی یا فیستول انجام می‌شود. انتخاب روش جراحی به محل و وسعت درگیری بستگی دارد. با وجود پیشرفت‌های درمانی، هنوز درصدی از بیماران در طول زندگی نیاز به عمل پیدا می‌کنند. جراحی می‌تواند کیفیت زندگی را به شکل قابل توجهی بهبود دهد، اما خطر عود در نواحی دیگر روده، به ویژه در بیماری کرون، وجود دارد. مراقبت بعد از عمل و پیگیری منظم بسیار حیاتی است.

اصلاح سبک زندگی

اصلاح سبک زندگی یکی از ارکان مهم مدیریت بیماری التهاب روده است که در کنار درمان دارویی می‌تواند دفعات عود را کاهش و کیفیت زندگی را افزایش دهد. پرهیز از سیگار و الکل، مدیریت استرس با روش‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن، و رعایت الگوی خواب منظم از توصیه‌های اصلی هستند. فعالیت بدنی ملایم، مانند پیاده‌روی یا شنا، به بهبود سلامت عمومی و کاهش التهاب کمک می‌کند. همچنین، ارتباط مستمر با پزشک و انجام چکاپ‌های دوره‌ای ضروری است. بیماران باید علائم هشدار را بشناسند و در صورت بازگشت نشانه‌ها، سریعاً اقدام درمانی کنند. در نهایت، آگاهی و مشارکت فعال بیمار در مدیریت بیماری، کلید پیشگیری از عوارض است.

رژیم غذایی مناسب در بیماری التهاب روده

رژیم غذایی در مدیریت بیماری التهاب روده نقش کلیدی دارد و باید متناسب با دوره بیماری تنظیم شود. هیچ رژیم یکسانی برای همه بیماران وجود ندارد، اما اصول کلی می‌توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

دوران خاموشی بیماری

• مصرف مرغ و ماهی پخته یا بخارپز
• تخم‌مرغ آب‌پز یا نیمرو با روغن‌ زیتون
• لبنیات کم‌لاکتوز یا بدون لاکتوز
• غلات کامل مانند نان سبوس‌دار و جو دو‌سر
• سبزیجات کم‌فیبر مثل هویج بخارپز، کدو و کرفس پخته
• میوه‌های نرم و بدون پوست مثل موز، طالبی و هلو رسیده
• روغن‌ زیتون و روغن‌ کنجد به‌عنوان چربی سالم
• آجیل و مغزها مانند بادام و گردو در حد اعتدال

دوران عود بیماری

• برنج سفید آبکش یا کته نرم
• سیب‌زمینی پخته یا پوره سیب‌زمینی
• مرغ یا ماهی بخارپز بدون ادویه تند
• سوپ صاف شده بدون سبزیجات فیبردار
• سبزیجات نرم بخارپز مثل هویج و کدو
• اسموتی میوه بدون دانه و پوست
• نوشیدنی‌های بدون گاز، مثل آب ساده یا آب‌میوه‌ رقیق شده

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا هستند؟

بیماری التهاب روده یکی از اختلالات مزمن دستگاه گوارش است که در هر سن می‌تواند بروز کند، اما عوامل خاصی احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند. زندگی در محیط‌های شهری صنعتی، تغذیه ناسالم و استرس‌های طولانی‌مدت، از محرک‌های جدی این بیماری به شمار می‌روند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض برخی عوامل محیطی مانند مصرف دخانیات و استفاده طولانی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز ارتباط مستقیم با افزایش ریسک دارد. علاوه بر این، شرایط خاص ایمنی بدن، سابقه ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی و ضعف سیستم ایمنی، نقش مهمی در مستعد کردن فرد دارند. شناخت این عوامل برای پیشگیری هدفمند حیاتی است.

گروه‌های سنی و جنسیتی

بررسی‌های اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد بیماری التهاب روده بیشتر در افراد جوان‌ بین ۱۵ تا ۳۵ سال تشخیص داده می‌شود، هرچند در هر رده سنی امکان بروز وجود دارد. شیوع بیماری در هر دو جنس دیده می‌شود، ولی برخی مطالعات اشاره کرده‌اند که کولیت اولسروز کمی در مردان شایع‌تر و بیماری کرون در زنان با بروز بیشتری همراه است. تغییرات هورمونی، سبک زندگی و نوع رژیم غذایی در گروه‌های سنی و جنسیتی مختلف، بر نحوه بروز بیماری اثرگذار است. همچنین سن بالای ۵۰ سال، همراه با بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا فشار خون بالا، می‌تواند شدت و عوارض بیماری را بیشتر کند.

نقش سابقه خانوادگی

داشتن بستگان درجه‌یک مبتلا به بیماری التهاب روده یکی از قوی‌ترین عوامل خطر است که احتمال ابتلا را تا چند برابر افزایش می‌دهد. وجود ژن‌های خاص مرتبط با پاسخ‌های التهابی بدن، در کنار شباهت الگوهای زندگی و رژیم غذایی خانوادگی، زمینه ایجاد بیماری را تقویت می‌کند. این ارتباط ژنتیکی در هر دو شکل بیماری، یعنی کولیت اولسروز و کرون، مشاهده شده است. مطالعات ژنتیک نشان داده‌اند که ترکیب عوامل وراثتی با محرک‌های محیطی، مانند عفونت‌های گوارشی یا تغییرات میکروبیوم روده، آغازگر فرآیند التهاب مزمن می‌شود. آگاهی افراد دارای سابقه خانوادگی برای انجام غربالگری زودهنگام و اصلاح سبک زندگی ضروری است.

سوالات رایج درباره بیماری التهابی روده