گاستروپارزی یا فلج معده نوعی بیماری معده است که طی آن تخلیه غذا از معده با تاخیر رخ می دهد و غذا بیش از آنچه که باید در معده باقی می ماند. این بیماری معمولا از عوارض بیماری دیابت است که موجب می شود تا حرکات و انقباضات معده بصورت غیر عادی صورت گیرد. انقباضات معده به حرکت غذا و هضم آن کمک می کنند و اختلال در این انقباضات باعث می شود تا هضم بصورت طبیعی انجام نشود.
گاستروپارزی چیست؟
گاستروپارزی نوعی بیماری است که حرکات طبیعی معده را تحت تاثیر قرار می دهد. به طور معمول، انقباضات طبیعی معده به حرکت غذا و خارج شدن غذا از معده کمک می کنند. در گاستروپارزی، حرکات معده تحت تاثیر عوامل مختلف کُند شده و مانع تخلیه غذا از معده می شود.
علت بروز گاستروپارزی مشخص نیست اما گاها بیماری دیابت موجب بوجود آمدن این عارضه می شود. گاستروپارزی در هضم طبیعی غذا اختلال ایجاد می کند و با علائمی مانند درد شکم، استفراغ و تهوع همراه است. گاستروپارزی درمان خاصی ندارد اما می توان با برخی راهکار های غذایی علائم آن را کاهش داد.
علائم گاستروپارزی
- سوزش سر دل یا بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)
- ناراحتی معده
- برگرداندن غذای هضم نشده
- احساس سیری سریع هنگام غذا خوردن
- نفخ
- بی اشتهایی و کاهش وزن
- مشکل در کنترل قند خون
- شکم درد
علت بروز گاستروپارزی
در بسیاری از موارد، پزشکان نمی توانند تعیین کنند که چه چیزی باعث گاستروپارزی شده است. این بیماری معمولا زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می دهد.
دیابت شایع ترین علت شناخته شده گاستروپارزی است. دیابت می تواند به اعصاب، از جمله عصبی که سیستم گوارش شما را تنظیم می کند و همچنین به سلول های خاصی در معده آسیب وارد کند.
از جمله دلایل بروز گاستروپارزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمبود هورمون تیروئید (کم کاری تیروئید)
- عفونت های ویروسی معده (گاستروانتریت)
- داروهایی مانند مواد مخدر و برخی داروهای ضد افسردگی
- بیماری پارکینسون
- اسکلروز چندگانه
- شرایط نادر مانند آمیلوئیدوز (رسوب فیبرهای پروتئینی در بافت‌ها و اندام‌ها) و اسکلرودرمی (اختلال بافت همبند که پوست، رگ‌های خونی، ماهیچه‌های اسکلتی و اندام‌های داخلی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد)
بیشتر بخوانید: تاثیر افسردگی بر دستگاه گوارش
تشخیص گاستروپارزی
پزشک برای تشخیص گاستروپارزی معمولا در مورد علائم از شما سوال می کند. معاینه فیزیکی توسط پزشک نیز به تشخیص این بیماری کمک می کند. آزمایشات زیر نیز در تشخیص این بیماری کمک می کنند:
اسکن تخلیه معده (سینتی گرافی معده): پزشک به شما غذایی می دهد که حاوی مقدار بسیار کمی از مواد رادیواکتیو باشد. سپس، زیر یک دستگاه اسکن دراز می کشید. اگر بیش از 10 درصد غذا تا 4 ساعت پس از صرف غذا هنوز در معده شما باشد، دچار گاستروپارزی هستید.
آزمایش خون: آزمایش خون می تواند کمبود آب، سوء تغذیه، عفونت یا مشکلات قند خون را تشخیص دهد.
تست باریم: در این آزمایش، فرد نوعی مایع (باریم) را مینوشد که مری، معده و روده کوچک را می پوشاند و در عکسبرداری با اشعه ایکس نشان داده می شود.
تست های تنفسی تخلیه معده: این یک آزمایش غیر رادیواکتیو است که سرعت تخلیه معده شما را پس از خوردن یک وعده غذایی که یک عنصر شیمیایی به نام ایزوتوپ 13C به آن اضافه شده است را اندازه گیری می کند.
مانومتری معده: پزشک یک لوله نازک را از دهان شما و به معده هدایت می کند تا فعالیت الکتریکی و عضلانی را بررسی کند و سرعت هضم غذا را ارزیابی کند.
الکتروگاستروگرافی: این کار فعالیت الکتریکی معده شما را با استفاده از الکترودهایی که رو پوست قرار میگیرند اندازه گیری می کند.
نحوه درمان گاستروپارزی
گاستروپارزی معمولا درمان خاصی ندارد و می تواند مزمن باشد. رژیم غذایی و انجام برخی از نکات می تواند به فرد در کنترل و بهبود علائم این بیماری کمک کند:
تغییر رژیم غذایی
تغییر عادات غذایی یکی از بهترین راه ها برای کنترل علائم گاستروپارزی است. بهتر است سعی کنید که هر روز شش وعده غذایی کوچک بخورید تا سه وعده بزرگتر. در این صورت غذای کمتری در معده شما وجود دارد و احساس سیری نمی کنید.
سعی کنید به جای مصرف میوه و سبزیجات خام، از پخته شده آنها استفاده کنید. مقدار زیادی مایعات بنوشید؛ مانند آب گوشت کم چرب، سوپ و آب میوه. از غذاهای پر چرب که هضم آنها می تواند سخت باشد خودداری کنید. غذاهای پر فیبر نیز از مواردی هستند ک باید کمتر مصرف شوند، زیرا هضم فیبر کمی دشوار تر است. بعد از مصرف غذا از درازکشیدن خوددار کنید. در صورتی که به دیابت مبتلا هستید، کنترل قند خون می تواند در کاهش علائم به شما کمک کند.
درمان دارویی گاستروپارزی
پس از تشخیص گاستروپارزی، پزشک ممکن است دارو های زیر را تجویز کند:
متوکلوپرامید: مصرف این دارو قبل از غذا باعث می شود ماهیچه های معده شما منقبض شوند و غذا را به سمت خود حرکت دهند. همچنین به ناراحتی معده و استفراغ کمک می کند.
اریترومایسین: این آنتی بیوتیک باعث افزایش انقباضات معده می شود و به خروج غذا کمک می کند. عوارض جانبی این دارو شامل اسهال و رشد باکتری های مقاوم در صورت مصرف طولانی مدت است.
مصرف هر یک از این داور ها باید با تجویز پزشک انجام گیرد.
جراحی گاستروپارزی
جراحی معمولا اخرین راهکار درمانی این بیماری است و زمانی انجام می وشد که سایر راهکار ها تاثیری روی بیماری نداشته باشند. طی این جراحی شکافی بین معده و روده کوچک ایجاد می شود تا غذا به راحتی از طریق دستگاه گوارش حرکت کند.
کلام آخر
گاستروپارزی نوعی بیماری معده است که حرکات و انقباضات طبیعی معده را تحت تاثیر قرار داده و در هضم غذا مشکل ایجاد می کند. این بیماری علائمی مانند درد معده و شکم و تهوع را به همراه دارد و در بسیاری از موارد مزمن است. در صورت مشاهده علائم این بیماری، با مراجعه به یک متخصص گوارش خوب می توانید علائم بیماری را بهبود دهید.