کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی

کبد بزرگ شده یا هپاتومگالی (Hepatomegaly)

تمام آن چیزی که نیاز دارید در مورد کبد بزرگ شده بدانید

هپاتومگالی به معنای داشتن کبد بزرگ می باشد. کبد بزرگ ترین عضو اندام داخلی شما می باشد. آن به بدن شما کمک می کند:

• چربی ها را هضم کند
• قند را به شکل گلیکوژن ذخیره کند
• با عفونت ها مبارزه کند
• پروتئین و هورمون تولیدا کند
• لخته شدن خون را کنترل کند
• داروها و سموم را تجزیه کند

کبد همچنین تنها عضو اندام داخلی است که می تواند پس از جراحی دوباره رشد کند و خود را ترمیم کند و به شکل اولیه خود بازگردد. همین خاصیت کبد است که اهدای آن امکان پذیر می باشد. اگر بخشی از کبد خود را اهدا کنید، به اندازه اصلی خود بازسازی می شود. همچنین قسمت جدا شده برای پیوند نیز رشد خواهد کرد.

موارد زیر می تواند علل بزرگ شدن کبد شما باشد:

• داشتن بیماری کبدی
• داشتن سرطان، مانند سرطان خون
• داشتن بیماری ژنتیکی
• داشتن ناهنجاری های قلب و عروق خونی
• داشتن عفونت
• مسمومیت

بسیاری از علائمی که باعث هپاتومگالی می شوند می توانند عملکرد کبد شما را مختل کنند و مانع کمک کبد به بدن شما شوند.

البته تمامی موارد ذکر شده به این معنا نمی باشند که کبد شما بزرگ شده است و حتما برای تشخیص آن به بررسی پزشک نیاز است. پس در صورت داشتن هر یک از موارد بالا فورا به بهترین متخصص گوارش تهران مراجعه کنید.

علائم و نشانه های هپاتومگالی چیست؟

بزرگ شدن کبد به خودی خود ممکن است علائمی نداشته باشد. اما اگر یک مسئله دارویی و پزشکی باعث بزرگ شدن کبد شما شود، ممکن است علائم جدی مانند:

• یرقان یا زردی پوست و چشم
• دردهای عضلانی
• خستگی
• خارش
• حالت تهوع
• داشتن احساس درد یا توده شکمی
• نداشتن اشتها
• تورم پا به خصوص در ساق پا
• زود کبود شدن بدن
• کاهش وزن
• افزایش سایز شکم

البته تمامی موارد ذکر شده به این معنا نمی باشند که کبد شما بزرگ شده است و حتما برای تشخیص آن به بررسی پزشک نیاز است. پس در صورت داشتن هر یک از موارد بالا فورا به پزشک مراجعه کنید.

علائمی که درصد بزرگ شدن کبد را بلا می برد، شامل موارد زیر می باشد:

• درد شدید شکم
• تب و یرقان
• استفراغ خونی یا به رنگ قهوه ای
• تنگی نفس
• مدفوع سیاه، خون قرمز روشن در مدفوع

در صورت مشاهده موارد بالا هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

علت هایی که باعث ایجاد هپاتومگالی می شود چیست؟

زمانی که هپاتومگالی ایجاد می شود اغلب نشانه ی این است که بافت درون کبد شما به درستی کار نمی کند. مصرف برخی داروها مانند آمیودارون و استاتین ها نیز ممکن است بر روی کبد تاثیر بگذارد و باعث آسیب کبدی شود.

علت های شایعی که باعث ایجاد هپاتومگالی می شود عبارت اند از:

• سرطان متاستاتیک یا سرطانی که در سایر اندام ها وجود دارد، شروع به رشد کرده و به سمت کبد گسترش می یابد و در نتیجه به آن آسیب وارد می کند.
• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، یا در کل تجمع چربی در کبد شما که ممکن است دلیل آن الکل نباشد.
• ناهنجاری های قلب و عروق خونی یا شرایطی که باعث می شود رگ هایی را که کبد را تخلیه می کنند یا به کبد خون می رسانند مسدود شوند.
• سرطان کبد یا سرطانی که از داخل کبد شروع رشد کند.
• سیروز (cirrhosis)، یا آسیب و زخم پیشروی کبد در اثر سمومی مانند الکل.
• هپاتیت ویروسی (معمولاً A، B یا C)، یا عفونت های مختلف کبدی که هر کدام از این عفونت ها ممکن است توسط یک ویروس ایجاد می شوند.
• مصرف الکل که باعث ایجاد آسیب های کبدی از جمله رسوبات چربی، التهاب و ترس می شود.

نارسایی احتقانی قلب نیز می تواند باعث شود خون به داخل سیاهرگ های کبد برگردد. این سیاهرگ ها به کبد کمک می کنند تا خون را تخلیه کنند. هنگامی که جریان تخلیه خون برعکس شود و به عقب برگردند، کبد دچار احتقان شده و بزرگتر خواهد شد. این مورد هپاتومگالی احتقانی نامیده می شود که با کبد چرب متفاوت است.

علت هایی که کمتر باعث ایجاد هپاتومگالی شامل موارد زیر می شوند:

• لنفوم یا سرطان خون در سیستم لنفاوی
• لوسمی یا نوعی سرطان خون در مغز استخوان
• مولتیپل میلوما یا نوعی سرطان خون مغز استخوان که مخصوص سلول های پلاسما هستند
• هموکروماتوز یا تجمع آهن در کبد
• بیماری ویلسون یا تجمع مس در کبد
• بیماری گوچر یا اختلالی که باعث تجمع مواد چرب در کبد می شود
• هپاتیت سمی یا التهاب کبد به دلیل مسمومیت شیمیایی
• انسداد مجرای صفراوی یا کیسه صفرا، یا پشتیبان صفرا و التهاب در کبد، اغلب از سنگ های صفراوی
• کیست های کبدی یا کیسه های پر از مایع در کبد به دلایل مختلف ایجاد می‌شود

برخی از عفونت‌ها و برخی شرایط پزشکی نیز می‌توانند باعث ایجاد توده‌هایی در کبد شوند. بزرگ شدن کبد می تواند خوش خیم (بیماری های غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطان) باشد. به طور معمول، هر گونه رشد ماده اضافی موجب افزایش اندازه کبد خواهد شد.

عوامل خطرناک هپاتومگالی چیست؟

برخی از افراد به دلیل برخی موارد ژنتیکی ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به هپاتومگالی باشند مانند افرادی که ریسک فاکتور بیشتری برای ابتلا به سیروز کبدی دارند. اگر شخصی یا خانواده اش سابقه بیماری هایی که در زیر ذکر شده، را داشته باشد ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به هپاتومگالی قرار بگیرید:

• اختلالات خود ایمنی، از جمله آنهایی که مستقیما بر کبد تأثیر می گذارد
• التهاب روده
• بیماری مزمن کبدی
• انواع سرطان کبد
• سلول داسی ‌شکل
• چاقی

سبک زندگی افراد نیز می تواند خطر ابتلا به هپاتومگالی را افزایش دهند. سبک زندگی مانند:

• مصرف بیش از حد الکل
• خالکوبی، تزریق خون، برقراری رابطه جنسی بدون استفاده از کاندوم، که شما را در معرض خطر ابتلا به HIV و هپاتیت B و C قرار می دهد و در نتیجه سیستم ایمنی بدن شما را بسیار ضعیف می کند.
• سفر به مکان هایی که خطر ابتلا به مالاریا را افزایش می دهد.
• مصرف گیاهانی مانند ما هوانگ، کامفری و دارواش

اگر در مورد سبک زنگی خود نگران هستید با یک متخصص تغذیه مشورت کنید و همیشه در مکمل ها یا گیاهانی که مصرف می کنید را به پزشک خود اطلاع دهید.

پزشک چگونه هپاتومگالی را تشخیص می دهد؟

کبد یک اندام شبیه به شکل مثلث است. و جایگاه آن در زیر دیافراگم، زیر لبه پایین قفسه سینه سمت راست شما می‌باشد. اگر کبد شمکا بزرگ شده باشد پزشکتان در طول معاینه فیزیکی می تواند آن را احساس کند. زیرا یک کبد معمولی را نمی توان تنها با معاینه فیزیکی و با استفاده از انگشت خود احساس کرد.

البته این را بدانید که اندازه و وزن کبد شما به طور طبیعی با افزایش سن افزایش می یابد. شکل بدن، وزن و جنسیت نیز می تواند بر اندازه کبد تأثیر بگذارد. هنگامی که پزشک شما می خواهد کبد شما را برای تشخیص هپاتومگالی معاینه کند، موارد ذکر شده را نیز در نظر می گیرد.

برای اطلاع از علت ابتلا به هپاتومگالی، آزمایشاتی وجود دراد که پزشک از شما می خواهد آن ها را انجام دهید، مانند:

• شمارش کامل سلول های خون برای بررسی تعداد سلول های خونی غیر طبیعی
• بررسی آنزیم های کبدی برای ارزیابی عملکرد کبد
• اشعه ایکس شکم، انجام آزمایش اشعه ایکس، روشی غیر تهاجمی برای ارزیابی اندام های شکم
• انجام سی تی اسکن برای دریاف تصاویر واضح از شکم
• MRI برای تصاویر با وضوح بالا از اندام های خاص شکم
• اولتراسوند، استفاده از امواج صوتی برای ارزیابی کبد و سایر اندام های شکمی
• آندوسکوپی

اگر پزشک مشکوک به وضعیت جدی‌تری در کبد شما باشد، ممکن است انجام بیوپسی کبد را توصیه کند. بیوپسی کبد یک جراحی است که طی آن پزشک نمونه کوچکی از کبد شما برداشته و آن را برای بررسی میکروسکوپی می برد.