نارسایی کبد که به عنوان یک بیماری خطرناک و تهدید کننده از آن یاد می شود نیاز به مراقبت های ویژه توسط تیم پزشکی دارد . نارسایی کبدی نتیجه ی بیماری هایی است که در ناحیه کبد وجود داشته و در طول چند سال و تدریجی ایجاد می شود. البته یک نوع نارسایی در کبد وجود دارد که با سرعت بسیار بالایی ایجاد شده و تقریبا ظرف 48 ساعت به درجات بسیار بالایی از عوارض و التهابات می رسد که به آن نارسایی حاد کبد می گویند. به طور کلی نارسایی کبدی ناشی از عدم توانایی کبد در عملکرد صحیح خود می باشد که در نهایت منجر به مختل شدن روند عادی آن خواهد شد.
انواع نارسایی کبدی
- حاد: نارسایی حاد در زمان بسیار کم حدود چند روز یا چند هفته ایجاد می شود که عملکرد کبد را مختل می سازد. فرد مبتلا به این نوع نارسایی معمولا بیماری پیش زمینه ای ندارد و یا از قبل دچار مشکلات کبد نیستند.
- مزمن: آسیب به کبد به مرور زمان انباشته شده و باعث توقف عملکرد می شود.
علائم بیماری کبد و نارسایی کبدی
نارسایی کبدی علائمی مشابه با سایر بیماری های کبد دارد و معمولا تشخیص تفاوت های آن با عارضه های کبدی توسط خود فرد بسیار دشوار است. این بیماری باید توسط بهترین متخصص گوارش تهران بررسی و تشخیص داده شود. هرچند که در حالت کلی تشخیص نارسایی کبد در مراحل اولیه دشوار است اما مهم ترین نشانه ها در ابتدای ابتلا به آن شامل موارد زیر است :
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
- خستگی
- اسهال
با پیشرفته تر شدن نارسایی کبدی علائم جدی تری بروز می کند که نیاز به مراقبت فوری و درمان اورژانسی دارد. این علائم شامل موارد زیر می باشد:
- زردی
- سهولت در خونریزی
- تورم شکم
- گیجی ذهنی (معروف به انسفالوپاتی کبدی)
- خواب آلودگی
چرا نارسایی حاد کبدی ایجاد می شود؟
نارسایی حاد کبد زمانی رخ می دهد که عوامل زمینه ساز وجود داشته باشند مواردی که باعث بروز این عارضه هستند شامل مصرف بیش از اندازه استامینوفن است که اگر در دوزهای زیاد و بی رویه مصرف شود می تواند به کبد آسیب زده و منجر به بروز آسیب های کبدی می شود.
موارد زیر نیز در این عارضه تاثیر گذار است :
- ویروس هایی از جمله هپاتیت A، B و E، ویروس اپشتین–بار، سیتومگالوویروس و ویروس هرپس سیمپلکس: آنها منجر به آسیب کبدی یا سیروز کبدی می شوند.
- واکنش به برخی از داروهای تجویز شده و یا مکمل های گیاهی: برخی سلولهای کبد شما را از بین می برند. برخی دیگر به سیستم مجاری صفرایی که از طریق آن حرکت می کند آسیب می رسانند.
- خوردن قارچ وحشی سمی: برخی از قارچ ها سمی هستند که با مصرف آن فرد دچار حملات مختلفی می گردد، این قارچ ها معمولا حاوی سمومی است که به سلول های کبدی آسیب می رساند و منجر به نارسایی کبدی در طی دو روز می شود.
- هپاتیت خود ایمنی: هپاتیت نیز از عواملی است که به کبد حمله کرده و آن را دچار نارسایی می نماید.
- بیماری ویلسون: این بیماری ژنتیکی از حذف مس توسط بدن جلوگیری می کند که در کبد جمع شده و به آن آسیب می رساند.
- کبد چرب حاد بارداری: کبد چرب حاد در دوران بارداری یک بیماری نادر است اما در صورتی که بروز نماید باعث تجمع بیش از اندازه چربی در کبد رخ دهد و به آن آسیب بزند.
- شوک سپتیک: این عفونت طاقت فرسا در بدن شما می تواند به کبد آسیب برساند یا باعث توقف عملکرد آن شود.
- سندرم باد-کیاری: این بیماری نادر رگهای خونی کبد را باریک و مسدود می کند.
- سموم صنعتی: بسیاری از مواد شیمیایی، از جمله تتراکلرید کربن، پاک کننده و چربی، می توانند به کبد شما آسیب برسانند.
تشخیص بیماری کبدی
از طریق روش های زیر می توان به طور دقیق نارسایی کبد را مورد بررسی و تشخیص قرار داد:
- آزمایش خون. این آزمایش روند و نحوه ی عملکرد کبد را مشخص می کند و پزشک از این طریق می تواند تشخیص دهد که کبد در چه مرحله و چه وضعیتی قرار دارد. همچنین آزمایش زمان پروترومبین نیز تجویز می شود تا مدت زمان لخته شدن خون را مورد بررسی قرار دهند، زمانی که کبد دچار نارسایی حاد می شود خون رقیق شده و با سرعت لازم لخته نمی شود.
- آزمایشات تصویربرداری. تصاویر به پزشک اجازه می دهد ببیند در کبد شما چه می گذرد و می فهمد که مشکل چیست. او ممکن است روش های زیر را توصیه کند:
- سونوگرافی
- سی تی اسکن شکم
- تصویربرداری ام آر آی (MRI)
- نمونه برداری. پزشک با استفاده از یک سوزن تکه کوچکی از بافت کبد را برداشته و در آزمایشگاه آن را بررسی می کند. نمونه برداری از کبد خارج از قاعده یک عمل خاص است که امکان می دهد تا پزشک سوزن را در ورید گردن شما قرار دهد.
درمان نارسایی کبدی
دارو
برخی از روش های دارو درمانی موثر است به طور مثال داروی استیل سیستئین کمک کننده است و می تواند تاثیرات مصر ف بیش از اندازه استامینوفن را خنثی کند. همچنین داروهایی وجود دارند که می توانند اثرات قارچ یا سموم دیگر را معکوس کنند.
مراقبت های حمایتی
اگر ویروس باعث نارسایی کبد شود، بیمارستان می تواند تا زمانی که ویروس روند خود را ادامه دهد علائم شما را درمان کند. در این موارد، کبد گاهی خود به خود بهبود می یابد.
پیوند کبد
اگر نارسایی کبدی شما منجر به آسیب طولانی مدت شود، اولین قدم ممکن است تلاش برای نجات هر بخشی از کبد باشد. در صورت عدم موفقیت، به پیوند کبد نیاز دارید. خوشبختانه، این روش اغلب موفقیت آمیز است.
عوارض نارسایی کبد
پزشکان برای جلوگیری از عوارض، شامل موارد زیر تلاش خواهند کرد:
- ادم مغزی. تجمع مایعات یکی از مشکلات در نارسایی کبد است. علاوه بر شکم، می تواند در مغز جمع شود و در آنجا منجر به فشار خون شود.
- مشکلات لخته شدن خون. کبد شما نقش زیادی در کمک به لخته شدن خون دارد. وقتی کبد نتواند آن کار را انجام دهد، بیش از حد در معرض خونریزی هستید.
- عفونت ها مانند ذات الریه و عفونت های ادراری. مرحله نهایی بیماری کبد احتمال ابتلا به عفونت را در شما بیشتر می کند.
- نارسایی کلیه. نارسایی کبدی می تواند عملکرد کلیه شما را تغییر دهد و منجر به نارسایی شود.
چگونه می توان از بروز نارسایی کبدی جلوگیری کرد؟
بهترین راه پیشگیری از نارسایی کبدی، کاهش خطر ابتلا به سیروز یا هپاتیت است. در اینجا چند نکته برای کمک به جلوگیری از این بیماری وجود دارد:
- برای جلوگیری از هپاتیت A و B واکسن هپاتیت یا ایمونوگلوبولین بزنید.
- از همه گروه های غذایی رژیم مناسب داشته باشید.
- حفظ وزن مناسب
- بیش از حد الکل مصرف نکنید. هنگام مصرف استامینوفن از مصرف الکل خودداری کنید.
- بهداشت را رعایت کنید. از آنجا که میکروب ها معمولاً توسط دست پخش می شوند، حتماً دستان خود را کاملاً بشویید و از دستشویی استفاده کنید. همچنین، قبل از لمس هر غذایی، دستان خود را بشویید.
- از لوازم بهداشتی شخصی، از جمله مسواک و تیغ استفاده کنید.
- در صورت خال کوبی یا سوراخ کردن بدن، اطمینان حاصل کنید که شرایط بهداشتی است و کلیه وسایل آسپتیک است (عاری از میکروب های بیماری زا).
- هنگام داشتن رابطه جنسی حتماً از اقدامات محافظتی مانند (کاندوم) استفاده کنید.
- اگر از داروهای وریدی غیرقانونی استفاده می کنید، سرنگ را با کسی به اشتراک نگذارید.