سوء هاضمه یکی از مشکلات شایع گوارشی است که بسیاری از افراد به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری، با احساس سنگینی، ناراحتی، یا درد در ناحیه بالای شکم همراه است و روی کیفیت زندگی فرد اثرگذار خواهد بود. هر چه زودتر علت و نشانه‌های این بیماری را در خود تشخیص دهید، قادر خواهید بود که درمان را از سر بگیرید. در این راهنما، به بررسی کامل علت‌ها، علائم و کارهایی که برای درمان و مدیریت سوء هاضمه انجام دهید، خواهیم پرداخت.
✅تایید شده توسط دکتر رکسانا عباسی
فهرست محتوا
چرا به سوء هاضمه دچار می‌شویم؟
سوء هاضمه به دلایل مختلفی ممکن است ایجاد شود؛ سریع غذا خوردن و خوب نجویدن غذا، مصرف بیش از حد غذا در یک وعده، مصرف غذاهای چرب و سنگین، استرس و اضطراب، مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا کافئین‌دار، مصرف داروهای خاص و… همگی از جمله دلایل بروز این بیماری هستند. اما جالب است بدانید که عفونت یا رفلاکس معده نیز تاثیر زیادی در دچار شدن به این بیماری دارد. اگر به مواد غذایی هم حساسیت داشته باشید، احتمال دارد که دچار سوء هاضمه شوید.
Indigestion — also called dyspepsia or an upset stomach — is discomfort in your upper abdomen. Indigestion describes certain symptoms, such as belly pain and a feeling of fullness soon after you start eating, rather than a specific disease. Indigestion can also be a symptom of other digestive disorders.
Although indigestion is common, each person may experience indigestion in a slightly different way. Symptoms of indigestion may be felt occasionally or as often as daily.
سوء هاضمه — که به آن دیسپپسی یا ناراحتی معده نیز گفته می‌شود — به احساس ناراحتی در قسمت بالای شکم اشاره دارد. سوء هاضمه بیشتر به توصیف برخی علائم مثل درد شکم و احساس سیری خیلی زود پس از شروع خوردن غذا گفته می‌شود تا یک بیماری خاص. سوء هاضمه همچنین می‌تواند علامت سایر اختلالات گوارشی باشد.
اگرچه سوء هاضمه شایع است، اما هر فرد ممکن است آن را به شکل کمی متفاوت تجربه کند. علائم سوء هاضمه ممکن است گهگاهی احساس شوند یا به طور روزانه رخ دهند.
بیشتر بدانید: دارودرمانی، یکی از روش‌های درمان پرخوری عصبی
علائم و نشانه‌های این بیماری
این بیماری با علائم مختلفی همراه می‌شود که شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. همچنین ممکن است همه این علائم با هم ظاهر نشوند. اما اگر این علائم بیش از دو هفته ادامه داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر نشانه‌هایی همچون کاهش وزن شدید، استفراغ خونی یا مدفوع سیاه را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
| علائم شایع | توضیحات |
|---|---|
| درد و ناراحتی در شکم | احساس درد در ناحیه بالای شکم، معمولاً پس از غذا خوردن |
| نفخ | احساس پری و باد در شکم |
| آروغ زدن مکرر | خروج گاز از دهان به صورت مکرر |
| احساس سیری زودرس | احساس پری معده حتی با خوردن مقدار کمی غذا |
| سوزش سر دل | احساس سوزش در قفسه سینه و گلو |
| تهوع | احساس حالت استفراغ |
| ترش کردن | بازگشت اسید معده به مری |
| صدای شکم | شنیدن صداهای غیرعادی از شکم |
| بی‌اشتهایی | کاهش میل به غذا |
| احساس سنگینی معده | احساس وزن و فشار در ناحیه معده |
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
خیلی از ما فکر می‌کنیم «ای بابا، یه معده درده دیگه، خوب میشه» 🤷♂️ ولی بعضی وقت‌ها این درد ساده می‌تونه نشونه چیزای جدی‌تر باشه! پس تعارف نکن و مراقب سلامتیت باش.
وقتشه بری دکتر گوارش اگه: 🚨
- درد شدید داری که ول نمی‌کنه 😖
- بیشتر از دو هفته‌س که معده‌ت اذیتت می‌کنه 📅
- وزنت داره یهویی کم میشه بدون اینکه رژیم گرفته باشی 📉
- استفراغت خونی شده 🩸
- مدفوعت سیاه یا تیره شده (این نشونه خونریزی داخلیه!) ⚠️
- تب داری همراه با درد معده 🤒
- قلبت تند میزنه و معده‌ت درد می‌کنه ❤️🔥
- نفست به سختی میاد وقتی معده‌ات درد می‌کنه 😮💨
- سن‌ت بالای ۵۵ ساله و تازه دچار مشکلات گوارشی شدی 👴👵
بیشتر بدانید: چه زمانی باید به دکتر گوارش مراجعه کنیم؟
پیشگیری از سوء هاضمه
برای پیشگیری از سوء هاضمه می‌توانید چند کار انجام دهید تا به طور کلی از شر این بیماری رها شوید. برای مثال، سعی کنید که غذا را به آرامی و با جویدن کامل میل کنید، از خوردن وعده‌های سنگین خودداری کنید، از مصرف غذاهای تند و چرب پرهیز کنید، استرس خود را مدیریت کنید، بلافاصله بعد از غذا دراز نکشید و به میزان کافی آب بنوشید. با رعایت تمام این موارد، امیدواریم که مشکل شما حل شود.
اما اگر سوء هاضمه مکرر یا شدید دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است این علائم، نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشند.
بیشتر بدانید: سندروم روده نشتی، حقیقت یا باور غلط؟ تفاوت کلیدی با روده تحریک پذیر
درمان به چه شکل انجام می‌شود؟
درمان سوء هاضمه با توجه به شدت علائم و علت زمینه‌ای آن متفاوت است، اما معمولا در ابتدا با تغییر سبک زندگی و داروها می‌توان آن را درمان کرد. برای درمان این بیماری راهکارهای بسیاری وجود دارد. از تغییر در رژیم گرفته تا درمان مشکلات زمینه‌ای و مشاوره با پزشک، همگی جزو این موارد هستند.
تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی
اگر می‌خواهید سوء هاضمه را کاهش دهید، توصیه می‌شود وعده‌های غذایی کوچک‌تر و بیشتری بخورید و از غذاهای چرب، تند و نوشیدنی‌های گازدار پرهیز کنید. بعد از غذا خوردن، فوراً دراز نکشید و سعی کنید وزن و استرس خود را کنترل کنید. همچنین، بهتر است سیگار و الکل را قطع یا به شدت کاهش دهید. از یوگا و ورزش‌های آرامش بخش برای کاهش استرس استفاده کنید.
درمان دارویی
برای درمان سوء هاضمه، می‌توانید از داروهای ضد اسید معده مثل آنتی‌اسیدها یا شربت معده استفاده کنید. اگر نیاز باشد، داروهای کاهش‌دهنده اسید مانند امپرازول یا رانیتیدین و همچنین داروهای تنظیم‌کننده حرکات گوارشی با مشورت پزشک تجویز می‌شوند. در صورتی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری وجود داشته باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک ضروری است.
درمان مشکلات زمینه‌ای
اگر بیماری‌های زمینه‌ای مانند زخم معده، رفلاکس معده به مری یا مشکلات کبدی وجود داشته باشد، درمان علت اصلی بسیار مهم است. برای بهبود سوء هاضمه، باید این بیماری‌ها به‌طور تخصصی توسط پزشک درمان شوند. فقط درمان علائم، بدون توجه به علت اصلی، معمولاً کافی نیست و ممکن است مشکل دوباره بروز کند.
مشاوره با پزشک
اگر علائم سوء هاضمه به طور مداوم ادامه دارد یا بدتر می‌شود، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. کاهش وزن بی‌دلیل یا وجود خون در مدفوع و استفراغ می‌تواند نشانه‌های خطرناکی باشد. در این شرایط، نیاز به بررسی‌های تخصصی و اقدامات پزشکی وجود دارد.
در نهایت، اگر درمان‌های اولیه مفید نباشند، پزشک از درمان‌های تخصصی برای درمان آن استفاده می‌کند؛ این موارد شامل:
- اندوسکوپی: برای بررسی دقیق‌تر معده و روده و شناسایی بیماری‌هایی مثل زخم یا توده‌ها
- درمان‌های دارویی پیشرفته: استفاده از داروهای قوی‌تر یا ترکیبی زیر نظر پزشک
- درمان عفونت‌ها یا اختلالات زمینه‌ای: مانند درمان هلیکوباکتر پیلوری یا اختلالات کبد، صفرا و پانکراس هستند.
مطلب ویژه: چگونه بدون جراحی وزن کم کنیم؟
سوالات متداول
چرا اصلاً سوء هاضمه می‌گیریم؟
دلایل مختلفی داره مثل:
پرخوری 🍔
زیاد غذاهای چرب یا تند خوردن 🌶️
استرس و اعصاب خوردی 😬
خوردن غذا با عجله 🏃♂️
بعضی داروها 💊
🥴 علائم سوء هاضمه چیه؟
درد یا سوزش معده
نفخ و ورم شکم
حس سنگینی معده حتی با یه کم غذا
آروغ زدن زیاد
گاهاً حالت تهوع یا تلخی دهان
🚑 کی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
اگه این علائم مدام تکرار میشه
یا درد شدید داری
یا لاغر شدی و بی‌اشتها شدی
همراه با خونریزی یا استفراغ خونی
🍵 برای رفع سوء هاضمه چیکار کنیم؟
غذاتو آروم بخور
از پرخوری پرهیز کن
کمتر غذاهای چرب یا تند بخور
بعد غذا کمی راه برو
نعناع یا زنجبیل دم‌کرده بخور ☕
❌ چه کارهایی رو انجام ندیم؟
بلافاصله بعد غذا دراز نکش
سیگار و الکل رو کنار بگذار 🚭
کمتر نوشابه یا نوشیدنی گازدار بخور 🥤