سندرم روده تحریک پذیر نوعی اختلال گوارشی است که روده بزرگ را درگیر می کند. این سندرم با اینکه در بسیاری از افراد علائم شدیدی را ایجاد نمی کند، می تواند درد های شکمی آزار دهنده ای را به همراه داشته باشد که بسیاری از افراد درگیر، بدون اطلاع از علت این درد ها ناچار به تحمل آن هستند.
سندرم روده تحرک پذیر یا IBS، معمولا گرفتگی عضلات و درد شکم، یبوست، اسهال و نفخ را به همراه دارد. علائم این بیماری معمولا با رعایت عادات زندگی و رژیم غذایی مناسب قابل کنترل هستند. این بیماری در بسیاری از موارد شدید نیست اما می تواند در زندگی فرد اختلال ایجاد کند؛ بنابراین لازم است فرد مبتلا به پزشک و در مواردی نیز به روانپزشک مراجعه کند.
سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری مزمن است که معمولا روده بزرگ را درگیر می کند و با درد و ناراحتی های شکمی همراه است. این بیماری بطور کل خطرناک نیست و احتمال سرطان روده را به همراه ندارد. این بیماری ممکن است در هر سنی بروز کند؛ اما احتمال بروز آن در افراد زیر 50 سال بیشتر است. این بیماری همچنین در بانوان شایع تر است.
سندرم روده تحریک پذیر علائم مختلفی را به همراه دارد که شایع ترین آن درد های شکمی مزمن و اختلال در دستگاه گوارش و عادات گوارشی است. علائم این بیماری ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند؛ اما بیشتر آنها از طریق رعایت غذایی قابل کنترل هستند. در برخی موارد شدید نیز ممکن است به درمان دارویی نیاز باشد.
علائم سندرم روده تحریک پذیر
علائم این اختلال در افراد مختلف متفاوت است. این علائم معمولا پس از خوردن غذا بدتر می شوند. علائم روده تحریک پذیر ممکن است چند روز به طول انجامد و سپس بهبود یافته یا برطرف شود.
قسمت های درگیر روده در این بیماری در افراد متخلف متفاوت است و ممکن است یک یا چند نقطه از روده درگیر شود. برخی از علائم این اختلال ممکن است به روده مربوط نباشد؛ مانند کمر درد و خستگی. شایع ترین علائم این عارضه عبارتند از:
- تغییر در عادات گوارشی
- درد و گرفتگی شکم
- خروج مخاط از راست روده و مقعد
- احساس نفخ و تورم شکم
- دفع مکرر گاز از روده
- نیاز ناگهانی به دستشویی
- تکرر ادرار
- بوی بد دهان
- قاعدگی نامنظم
- سر درد و خستگی
بیشتر بخوانید: بهترین راه کارها برای کنترل و درمان یبوست
علت سندرم روده تحریک پذیر
علت بروز این اختلال بطور قطعی مشخص نیست؛ اما بیشتر متخصصان عوامل میکروبی را در بروز این اختلال موثر می دانند. از دلایل احتمالی سندرم روده تحریک پذیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
فعالیت میکروبی
تغییر در فعالیت میکروب های فعال در روده ممکن است باعث بروز این اختلال شود. معمولا میزان این باکتری ها در روده افراد مبتلا، کمتر از افراد سالم است. همچنین میکروب های درگیر در گاستروانیت عفونی، ممکن است روی سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارند و تغییراتی را در روده بوجود آورند.
عوامل محیطی مانند استرس
افرادی که بطور طولانی مدت درگیر استرس هستند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند و علائم این بیماری در مبتلایان تحت استرس، شدید تر است.
رژیم غذایی
رژیم غذایی در سلامت و فعالیت سالم و طبیعی روده تاثیر بسیاری دارد. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال می توانند علائم این بیماری را با رعایت غذایی کاهش دهند. در ادامه این مقاله به راهکار های بهبود این بیماری از طریق رژیم غذایی خواهیم پرداخت.
انقباضاب غیر طبیعی روده
انقباض عضلات دیوره روده باعث حرکت غذا در روده می شود. اگر این انقباضات از حد طبیعی طولانی تر و شدید تر باشند، می توانند باعث نفخ و اسهال شوند.
ناهنجاری اعصاب
عدم هماهنگی سیگنال های بین مغز و روده می تواند در عملکرد روده تاثیر بگذارد. این اختلال معمولا اسهال یا یبوست را به همراه دارد.
عوارض سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر می تواند زندگی روزانه فرد را تحت تاثیر قرار دهد، در بسیاری از فعالیت های روزانه فرد اختلال ایجاد کند و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. افراد مبتلا به این بیماری درد های شدید روده و مشکلات گوارشی آزار دهنده ای را تحمل می کنند و این موضوع در بسیاری از جنبه های زندگی این افراد تاثیرگذار است.
افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر ممکن است اعتماد به نفس خود را از دست بدهند و تحت تاثیر جنبه روانی این بیماری قرار بگیرند؛ بنابراین گاهی اوقات پزشک علاوه بر درمان های دارویی، مراجعه به روانپزشک را نیز توصیه می کند.
رژیم غذایی افراد مبتلا به سندرم تحریک پذیر روده
رژیم غذایی در بهبود سندرم روده تحریک پذیر تاثیر بسیاری دارد. بسیاری از افراد می توانند علائم این اختلال را از طریق رعایت رژیم غذایی کنترل کنند. برخی از خوراکی ها علائم این اختلال را تحریک می کنند. خوراکی های مفید و مضر برای سندرم روده تحریک پذیر شامل موارد زیر است:
خوراکی های مضر
لوبیا، کرفس، پیاز، هویج، کشمش، موز، زردآلو، آلوخشک، جوانه بروکسل ، شیرینی، محصولات نوشیدنی کافئین دار، الکل، گلوتن
خوراکی های مفید
افزایش مصرف خوراکی های فیبر دار مانند گلابی، نخود فرنگی، سیب، آووکادو، هویج، چغندر، بروکلی، عدس، لوبیا، کینوا، جو دوسر، بادام، دانه چیا، شکلات تلخ، مصرف مکمل های پروبیوتیک، مصرف 8 لیوان آب در روز
درمان سندرم روده تحریک پذیر
درمان مشخص و قطعی برای این اختلال وجود ندارد، اما با رعایت رژیم غذایی و برخی نکات با توصیه پزشک، فرد مبتلا می تواند علائم را تا حد زیادی کاهش دهد.
- از مصرف غذاهایی که روده را تحریک می کنند پرهیز کنید
- روزانه مقدار زیادی آب بنوشید
- رژیم غذایی سالم و پر از فیبر داشته باشید
- سبک غذا بخورید
- به طور منظم ورزش کنید
- به اندازه کافی بخوابید
- سعی کنید استرس و اضطراب خود را مدیریت کنید
درمان دارویی
- داروهای ضد اسپاسم
- دارو های ملین
- دارو های ضد تحریک
- داروی ضد اسهال
- داروی ضد یبوست
- داروهای ضد نفخ
- مکمل های حاوی فیبر
مراجعه به پزشک
در صورت مشاهده علائم مشکوک به سندرم تحریک پذیر روده بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. این ببیماری تهدید کننده نیست اما می تواند بسیاری از فعالیت های شما را مختلف کند. با مشورت با یک متخصص گوارش خوب، می توانید علائم این بیماری را تا حد زیادی کنترل کنید. برای دریافت مشاوره در رابطه با این اختلال می توانید با دکتر رکسانا عباسی، متخصص بیماری های داخلی و گوارشی مشورت کنید.