آیا می دانستید کشیدن روزانه تنها یک نخ سیگار می تواند باعث مشکلات گوارشی سوزش معده گرفتگی سینوس ها اختلال در فشار خون و بسیاری از مشکلات دیگر شود . کشیدن سیگار باعث انواع بیماری های تهدید کننده زندگی مانند سرطان ریه ، آمفیزم و بیماری های قلبی می شود. استنشاق دود سیگار باعث ایجاد تغییرات در تمام نقاط بدن از جمله دستگاه گوارش می شود . این واقعیت می تواند عواقب جدی بر سلامت داشته باشد زیرا سیستم گوارش غذاها را به مواد مغذی مورد نیاز بدن تبدیل می کند و سیگار کشیدن بر عملکرد صحیح آن تأثیر می گذارد .در این مطلب تاثیر سیگار بر گوارش را بررسی می نماییم.
آنچه در ادامه باهم می خوانیم:
سیگار چگونه بر معده و روده اثر می‌گذارد؟
سیگار با ورود مواد سمی به بدن، تعادل طبیعی دستگاه گوارش را بر هم می‌زند. نیکوتین ترشح اسید معده را افزایش میدهد و باعث تضعیف مخاط محافظ می‌شود. مونو اکسید کربن با کاهش اکسیژن رسانی، روند ترمیم بافت‌ها را کند می‌کند. این تغییرات سد دفاعی معده و روده را آسیب‌پذیر کرده و خطر زخم، رفلاکس و التهاب را بالا می‌برد. همچنین، تغییر در میکروبیوم روده باعث اختلال هضم و جذب مواد غذایی می‌شود. ادامه مصرف سیگار، زمینه را برای بیماری‌های گوارشی مزمن و درمان‌های طولانی‌مدت فراهم می‌کند.
ترکیبات مضر دود سیگار
دود سیگار بیش از چهار هزار ماده شیمیایی خطرناک دارد که هر یک می‌توانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم دستگاه گوارش را تخریب کنند. موادی مانند نیکوتین، مونو اکسید کربن و قیر، بر مخاط معده اثر منفی گذاشته و تولید اسید معده را افزایش می‌دهند. این مواد باعث آسیب به بافت‌های محافظ معده و روده شده و تعادل میکروبیوم روده را بر هم می‌زنند. سد دفاعی طبیعی جداره گوارشی تضعیف شده و راه برای زخم، التهاب و رفلاکس معده هموار می‌شود. وجود مداوم این ترکیبات در بدن، فرایند ترمیم بافت‌ها را کند می‌کند و حتی پاسخ به درمان را کاهش میدهد. در طولانی مدت، مصرف سیگار خطر بیماری‌های مزمن گوارشی را به طور چشمگیری افزایش میدهد.
تغییرات جریان خون و اکسیژن‌رسانی
سیگار کشیدن با تنگ کردن رگ‌های خونی و کاهش جریان خون، فرآیند اکسیژن رسانی به اندام‌های گوارشی را مختل می‌کند. این کاهش گردش خون، انرژی و مواد غذایی لازم برای بازسازی بافت‌های آسیب دیده را محدود می‌سازد. به همین دلیل زخم‌های معده و روده در سیگاری‌ها دیرتر بهبود می‌یابد. علاوه بر این، کاهش اکسیژن باعث اختلال عملکرد سلول‌های پوششی جداره معده و روده شده و توان دفاعی آنها در برابر اسید و عفونت کاهش پیدا می‌کند. حتی داروهای درمانی در شرایط کمبود خون‌رسانی، قدرت اثر کمتری دارند. این تغییرات نه تنها روند درمان را کند می‌کند، بلکه خطر بروز عوارض جدی‌تر مانند خونریزی داخلی و سوراخ شدن دیواره معده یا روده را افزایش میدهد.
سیگار کشیدن اثرات مضر بر تمام قسمت های دستگاه گوارش دارد و باعث اختلالات شایع مانند سوزش سر دل و زخم معده می شود . زخم در معده و اثنی اشر در افراد سیگاری بسیار بیشتر از افراد غیر سیگاری می باشد .
در ادامه مشکلات و اختلالاتی کشیدن سیگار برای سلامت بدن شما ایجاد می کند را بیان می کنیم .
تاثیر سیگار بر رفلاکس معده
سوزش سر دل زمانی اتفاق می افتد که آب اسیدی معده به مری پاشیده شود. به طور معمول ، یک دریچه عضلانی در انتهای پایین مری ، اسفنکتر تحتانی مری محلول اسیدی را در معده و خارج از مری نگه می دارد . سیگار کشیدن قدرت این دریچه را کاهش می دهد و در نتیجه اجازه می دهد اسیدهای معده رفلاکس کنند.
سیگار و زخم معده
زخم معده یک زخم باز در دیواره معده یا اثنی عشر ، اولین قسمت روده کوچک است. استعمال دخانیات میزان مقاومت معده را در برابر باکتری ها کاهش میدهد و همچنین باعث تضعیف معده می شود . مطالعات نشان می دهد که سیگار و قلیان کشیدن مداوم می تواند میزان ترشح اسید معده را افزایش دهد و علائم آن را تشدید کند .
در کشورمان ایران شیوع زخم معده در میان زنان 30 درصد و در میان مردان 60 درصد می باشد و محققان علت ابتلای بیشتر مردان به این بیماری را مصرف بیشتر سیگار و قلیان در بین آقایان اعلام کرده اند.
مراحل اثر گذاری سیگار بر زخم معده
افزایش ترشح اسید معده
نیکوتین، تحریک مستقیم سلول‌های تولیدکننده اسید را افزایش میدهد.
کاهش ترشح بی کربنات و مخاط محافظ
لایه محافظ معده ضعیف‌تر شده و اسید راحت‌تر به بافت‌ها آسیب می‌زند.
کاهش جریان خون دیواره معده
رگ‌ها تنگ شده و خون‌رسانی برای ترمیم آسیب‌ها کمتر می‌شود.
کند شدن فرآیند ترمیم زخم
کمبود اکسیژن و مواد مغذی باعث می‌شود زخم‌ها دیر بهبود پیدا کنند.
افزایش خطر خونریزی معده
مخاط آسیب‌دیده مستعد پارگی یا خونریزی می‌شود.
افزایش احتمال سوراخ شدن معده
آسیب عمیق و مداوم ممکن است به سوراخ شدن دیواره معده منجر شود.
کدام داروهای معده با سیگار تداخل دارند؟
| دارو | اثر سیگار بر جذب یا اثربخشی | عوارض احتمالی |
|---|---|---|
| مهارکننده های پمپ پروتون (امپرازول، پانتوپرازول) | کاهش مهار ترشح اسید | عود یا تداوم زخم معده |
| مهار کننده های گیرنده H2 (رانیتیدین، فاموتیدین) | کاهش مدت اثر | تشدید رفلاکس و سوزش معده |
| آنتی اسیدها | اثر کوتاه مدت‌تر | نیاز به مصرف مکرر |
| محافظ مخاط معده (سوکرالفیت) | کاهش چسبندگی لایه محافظ | کند شدن بهبود زخم |
| آنتی بیوتیک ها برای هلیکوباکتر پیلوری | کاهش اثر درمان | عود عفونت |
مصرف سیگار و سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
سیگار کشیدن یکی از عوامل پنهانی اما تأثیرگذار در تشدید سندرم روده تحریک پذیر است. نیکوتین و سموم حاصل از سوختن تنباکو، بر سیستم عصبی گوارشی اثر مستقیم گذاشته و حرکات روده را نامنظم می‌کنند. این تغییرات می‌تواند منجر به بروز اسهال یا یبوست‌های مکرر، افزایش نفخ و درد شکم شود. همچنین، سیگار با کاهش جریان خون دیواره روده و اختلال در تعادل میکروبیوم، زمینه التهاب‌های خفیف یا مزمن را فراهم می‌آورد.
بیماران مبتلا به این سندرم اغلب پس از کشیدن سیگار، علائم خود را شدیدتر احساس می‌کنند و دوره‌های پایدار بیماری کوتاه‌تر می‌شود. نکته مهم این است که حتی مصرف کم هم اثر منفی دارد و صرفاً محدود کردن دفعات مصرف، خطرات را رفع نمی‌کند. ترک کامل سیگار می‌تواند بخشی کلیدی از مدیریت و کنترل طولانی مدت این بیماری باشد.
تشدید علائم مانند نفخ و درد شکم
مصرف سیگار می‌تواند علائم سندرم روده تحریک پذیر را به شکل قابل توجهی تشدید کند. نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار، باعث تحریک عضلات دیواره روده و افزایش حرکات ناهمگار می‌شوند. این تغییرات به بروز نفخ، احساس پری و درد شکم منجر می‌شود. همچنین، اختلال در جذب گازها و تأثیر مستقیم بر سیستم عصبی روده، حساسیت عصب‌های گوارشی را افزایش میدهد.
این ترکیب از عوامل باعث می‌شود واکنش روده به محرک‌های روزمره شدیدتر باشد. بیماران مبتلا به این سندرم معمولاً گزارش می‌کنند که حتی مصرف کم سیگار نیز بلافاصله منجر به شعله‌ور شدن علائم می‌شود. از آنجا که این عوارض اغلب با استرس و تغذیه ناسالم تشدید می‌شوند، کنار گذاشتن سیگار می‌تواند بخش مهمی از مدیریت طولانی مدت بیماری باشد.
تغییر میکروبیوم روده و افزایش التهاب
سیگار کشیدن می‌تواند تعادل میکروبیوم روده را به هم بزند. باکتری‌های مفید که نقش مهمی در هضم، جذب مواد غذایی و حفظ ایمنی گوارشی دارند، در حضور مواد سمی دود سیگار کاهش پیدا می‌کنند. همزمان، رشد گونه‌های باکتریایی مضر که التهاب‌زا هستند، افزایش می‌یابد. این تغییرات میکروبی باعث فعال شدن مسیرهای التهابی در دیواره روده و تضعیف لایه مخاطی محافظ می‌شود.
در نتیجه، بیمار بیشتر در معرض نفوذ سموم و آسیب‌های باکتریایی قرار می‌گیرد. التهاب روده حاصل از این اختلال می‌تواند نه تنها علائم سندرم روده تحریک پذیر را تشدید کند، بلکه مسیر را برای بیماری‌های التهابی جدی‌تر هموار سازد. برگرداندن تعادل میکروبیوم معمولاً زمان‌بر است و تنها با قطع سیگار و اصلاح رژیم غذایی به طور چشمگیر قابل بهبود خواهد بود.
افزایش رفلاکس و اثر بر حرکات روده
نیکوتین موجود در سیگار با شل کردن اسفنکتر تحتانی مری، مسیر برگشت اسید معده به مری را هموار می‌کند و این امر رفلاکس را افزایش میدهد. رفلاکس نه تنها موجب سوزش معده و احساس ترش کردن می‌شود، بلکه می‌تواند با تحریک عصب‌های گوارشی، الگوی حرکات روده را تغییر دهد. این تغییرات باعث افزایش انقباضات ناهمگون شده و علائم سندرم روده تحریک پذیر مانند اسهال یا یبوست را بدتر می‌کند.
سیگار همچنین تولید بزاق و بی‌کربنات را کاهش میدهد که به معنای کاهش خنثی‌سازی اسید معده است. این چرخه منفی در نهایت به تحریک بیشتر دستگاه گوارش و ناپایداری حرکات روده منجر می‌شود. کنترل رفلاکس و بهبود حرکات روده در بیماران سیگاری تنها با درمان دارویی کامل نمی‌شود و نیاز به ترک عادت سیگار کشیدن دارد.
سیگار و بیماری کرون
بیماری کرون باعث التهاب در لایه داخلی روده می شود. این بیماری که باعث درد و اسهال می شود ، می تواند در هر نقطه ای از دستگاه گوارش ایجاد شود ولی معمولاً روده کوچک را درگیر می کند . تحقیقات نشان می دهد افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیر سیگاری بیشتر درگیر این بیماری هستند .
برخی از نظریه ها نشان می دهد که سیگار کشیدن ممکن است دفاع روده را کاهش داده ، جریان خون در روده ها را کاهش داده یا باعث ایجاد تغییراتی در سیستم ایمنی بدن شود که منجر به التهاب و بیماری کرون می شود .
سیگار و کبد
کبد یکی از مهم ترین اعضای بدن است که وظیفه پاکسازی و سم زدایی را بر عهده دارد. کبد چرب یکی از بیماری های شایع کبد است . کبد چرب نوعی نارسایی کبد است که بر اثر رسوب مزمن چربی به وجود می آید.
از عوامل ایجاد کبد چرب اضافه وزن رژیم غذایی نامناسب و پرچرب دیابت و سیگار است . استعمال دخانیات سبب ایجاد بار اضافی برای سم زدایی کبد می شود و در افراد مبتلا درمان کبد چرب را دشوار می سازد . سیگار تاثیر مستقیم بر روی گیرنده های انسلولین سلول ها می گذارد که موجب بالا رفتن مقاومت سلول ها به انسولین و افزایش میزان قند خون می شود که افزایش میزان قند خون تاثیر مستقیم بر روی بیماری کبد چرب دارد .
مصرف سیگار و بیماری التهابی روده (IBD)
بیماری التهابی روده، شامل کرون و کولیت اولسراتیو، از جمله اختلالات مزمنی است که شدت آن تحت تأثیر مصرف سیگار قرار می‌گیرد. نیکوتین با ایجاد تغییرات ایمنی و افزایش نفوذپذیری دیواره روده، التهاب‌های فعال را طولانی‌تر می‌کند. در بیماران کرون، سیگار رابطه مستقیمی با شعله‌ور شدن مکرر بیماری، پاسخ ضعیف به درمان و نیاز بیشتر به جراحی دارد.
حتی در موارد کولیت اولسراتیو که برخی داده‌ها اثر محافظتی نسبی نشان داده‌اند، عوارض جانبی مانند افزایش خطر سرطان روده یا اختلالات عروقی همچنان وجود دارد. از سوی دیگر، سیگار باعث کاهش تأثیر داروهای اصلی کنترل‌کننده التهاب می‌شود و خطر بازگشت علائم را بالا می‌برد. در افق بلندمدت، مصرف دخانیات می‌تواند مسیر بیماری را به سمت شکل‌های مهاجم و مقاوم هدایت کند که کنترل آن بسیار دشوار و پرهزینه است.
Smoking is an important environmental factor in inflammatory bowel disease (IBD) with differing effects in ulcerative colitis (UC) and Crohn’s disease (CD).
سیگار کشیدن یک عامل محیطی مهم در بیماری التهابی روده (IBD) است که اثرات متفاوتی بر کولیت اولسراتیو (UC) و بیماری کرون (CD) دارد.
منبع: pmc
تفاوت اثرات بر کولیت اولسراتیو و کرون
| اثر | بیماری کرون | کولیت اولسراتیو |
|---|---|---|
| تأثیر کلی سیگار | تشدید شدید بیماری | اثر موقتی در کاهش علائم، اما مضر |
| خطر شعله‌ور شدن | بالا و مکرر | کمتر از کرون |
| پاسخ به درمان | کاهش اثر داروها | تغییر کم |
| عوارض طولانی مدت | نیاز بیشتر به جراحی | افزایش ریسک سرطان روده |
عوارض سیگار کشیدن ناشتا
قطعا کشیدن سیگار در هر زمان از روز مضر است ولی آیا می دانستید کشیدن سیگار در صبح و ناشتا عوارض بیشتری را در پی دارد؟ دانشمندان یافته اند که خطر ابتلا به سرطان ریه در افرادی که در نیم ساعت اول بعد از بیدار شدن سیگار می کشند خیلی بیشتر از سایر افراد سیگاری است .
پژوهشگران بر این باورند که افرادی که بلافاصله بعد از بیدار شدن سیگار میکشند اعتیاد بیشتری به نیکوتین دارند و همین امر باعث می شود تا فرد در طول روز بیشتر در معرض دود سیگار قرار بگیرد و هر چه افراد بیشتر در معرض دود سیگار باشند مواد شیمیایی سرطان زا بیشتری وارد بدن آن ها می شود .
راهکارهایی برای ترک سیگار
همه ی ما همیشه از فواید ترک سیگار شنیده ایم . با ترک سیگار نه تنها احتمال ابتلا به سرطان به شدت کاهش میابد بلکه باعث سلامت بیشتر قلب ریه دستگاه گوارش و کبد می شود . اولین قدم برای ترک کردن سیگار به تعویق انداختن کشیدن سیگار در ابتدای روز است .
البته همه ما میدانیم که ترک کردن سیگار کار ساده ای نیست زیرا نیکوتین یک ماده اعتیاد آور می باشد اما با کمی اراده و تلاش میتوانیم در مدت زمانی کوتاه سیگار را ترک کنیم .در این خصوص میتوانید از بهترین متخصص گوارش کمک بگیرید تا با جایگزین کردن نیکوتین به ترک راحت تر سیگار شما کمک کند .
با دانستن مواردی که بعد از ترک سیگار عایدمان می شود می توانیم سریع تر به هدفمان برسیم پس با ما همراه باشید تا از اتفاقاتی که پس از ترک سیگار برای شما میافتد صحبت کنیم .
- حس چشایی و بویایی تان بهتر می شود.
- خطر ابتلا به سرطان را در خود و اطرافیانتان کاهش می دهید
- خطر احتمال زخم معده را کاهش می دهید
- ضربان قلب رفته رفته به حالت عادی خود باز می گردد
- خطر ابتلا به بیماری های قلب و عروق حدود 50 درصد کاهش پیدا می کند
- ریه های شما بهبود پیدا می کند و نفس گشیدن برایتان راحت تر می شود
- گردش خون بهبود پیدا می کند
- مشکلات گوارشی در شما کاهش پیدا می کند
- سوزش معده تان تسکین پیدا می کند
- وضعیت ظاهری تان بهتر می شود
- از شر بوی بد سیگار خلاص می شوید *احتمال ابتلا به بیماری کرون کاهش می یابد
سوالات متداول درباره تاثیر سیگار بر گوارش
چگونه سیگار اثر داروهای ضد التهاب را کم می‌کند؟
با تغییر پاسخ ایمنی و کاهش جذب دارو.
ترک سیگار نیاز به جراحی در کرون را کاهش میدهد؟
بله، بهطور قابل توجهی.
چه مدت پس از ترک سیگار بهبود شروع می‌شود؟طی چند هفته تا چند ماه.
معمولاً طی چند هفته تا چند ماه.
آیا سیگار الکترونیکی هم همین اثرات را دارد؟
بله، هرچند ممکن است شدت کمتری داشته باشد.
خیلی عالی وسازنده و اثر گذار بود .متشکرم از تهیه کننده مطلب.
درود بر شما،من مشکل یبوست دارم،و هر زمان که قلیان میکشم،شکمم شروع به کار کردن میکنه،میشه لطفا دلیل این موضوع رو بهم بگین.با تشکر شما🙏🙏