پرخوری عصبی یا بولیمیا، یکی از چالش‌برانگیزترین اختلالات روانی مرتبط با عادت‌های غذایی است که می‌تواند به صورت همزمان ذهن و بدن را درگیر کند. معمولا افراد در چرخه‌ای از پرخوری عصبی گرفتار می‌شوند که با تلاش‌های مکرر برای غلبه بر آن همراه خواهد بود.
✅تایید شده توسط دکتر رکسانا عباسی
فهرست محتوا
چرا اضطراب منجر به پرخوری می‌شود؟
معمولا وقتی در شرایط استرس‌زا قرار می‌گیریم، دچار اضطراب می‌شویم. این یک واکنش طبیعی در برابر موقعیت‌های پراسترس است اما ممکن است منجر به رفتارهایی همچون پرخوری عصبی شود. در چنین حالتی، بدن گرسنه نیست اما فرد برای رهایی از احساسات ناخوشایند ناشی از اضطراب شروع به مصرف زیاد مواد غذایی می‌کند.
Bulimia is an eating disorder in which a person has regular episodes of eating a very large amount of food (bingeing) during which the person feels a loss of control over their eating. The person then uses different ways, such as vomiting or laxatives (purging), to prevent weight gain.
بولیمیا یک اختلال خوردن است که در آن فرد به طور منظم در چرخه خوردن مقدار بسیار زیادی غذا گرفتار می‌شود و در این مدت احساس می‌کند کنترل غذا خوردن خود را از دست داده است. سپس از روشهای مختلفی مانند استفراغ یا مصرف ملین‌ها (پاکسازی) برای جلوگیری از افزایش وزن استفاده می‌کند.
مکانیسم عملکرد سلول‌های بنیادی در کاهش وزن
اما چرا اضطراب به پرخوری دامن می‌زند؟
- اثر فیزیولوژی اضطراب:
زمانی که فرد دچار اضطراب می‌شود، هورمونی به نام کورتیزول در بدن افزایش می‌یابد. کورتیزول روی اشتها اثر دارد و پس از خوردن غذاهای چرب و شیرین فورا ترشح می‌شود. اگرچه این غذاها به‌طور موقت احساس آرامش ایجاد می‌کنند، اما در بلندمدت باعث تقویت رفتارهای ناسالم غذایی خواهند شد.
- تلاش برای تخلیه هیجانات:
افراد مضطرب با خوردن سعی دارند احساسات بد را کنترل کنند، به بیانی دیگر، این کار به نوعی نقش تسکین روانی پیدا کرده و برای مدت کوتاهی مفید خواهد بود.
- خلأ روانی ناشی از اضطراب:
اضطراب نوعی “خلأ ذهنی” ایجاد می‌کند پس تعجبی ندارد که فرد بخواهد با غذا خوردن این خلا را پر کند. حتی اگر خیلی هم گرسنه نباشد، غذا به فرد این امکان را می‌دهد تا از نظر ذهنی آرام شود.
- کاهش توانایی کنترل رفتار:
اگر استرس داشته باشید، ممکن است نتوانید به خوبی تصمیم بگیرید. پس به خوردن عصبی روی می‌آورید که یکی از آسان‌ترین روش‌ها برای تسکین آن است.
- ایجاد چرخه معیوب:
جالب است بدانید که اضطراب و پرخوری باهم در ارتباط هستند و ممکن است یکدیگر را تشدید کنند. پرخوری عصبی باعث ناامیدی می‌شود، همین امر روی افزایش استرس تاثیرگذار خواهد بود.
چرا انتخاب فوق تخصص گوارش حاذق اهمیت حیاتی دارد؟ 🏥
چرخه خطرناک پرخوری عصبی چگونه آغاز می‌شود؟
پرخوری عصبی یا بولیمیا، یک اختلال پیچیده روانی-رفتاری است که در آن، فرد در یک چرخه گرفتار می‌شود! چرخه‌ای که روی ذهن، جسم و رفتار تاثیر دارد و به یک الگوی مخرب تبدیل می‌شود.
مرحله اول: شروع با یک عامل محرک
بولیمیا معمولا با یک احساس شدید آغاز می‌شود و فرد تحت عوامل استرس‌زا، دست به پرخوری عصبی خواهد زد. این عوامل عبارتند از:
| عوامل محرک شایع | نمونه‌ها |
|---|---|
| استرس و تنش روانی | فشارهای کاری یا درسی، مشکلات خانوادگی |
| احساس ناکافی بودن | مقایسه خود با دیگران یا حس ناکارآمدی فردی |
| نگرانی از وزن و ظاهر | انتقاد اجتماعی یا تلقینات مربوط به لاغری |
| حوادث ناگهانی و تلخ | تجربه شکست یا از دست دادن در زندگی |
مرحله دوم: پرخوری برای مقابله با تنش
حالا که پرخوری عصبی آغاز شده است، فرد برای رهایی از این احساسات بد، هر روز بدتر از قبل در آن غرق خواهد شد. این امر با ویژگی‌هایی همراه است که شامل موارد پایین می‌شوند:
| ویژگی‌های پرخوری احساسی | توضیحات |
|---|---|
| حجم بالای غذا | خوردن مقدار بسیار زیاد در مدت کوتاه |
| غذاهای انتخابی | اغلب غذاهای پرکالری، چرب یا شیرین |
| سرعت غذا خوردن | خوردن سریع بدون درک از مزه یا گرسنگی |
| عدم احساس سیری ذهنی | ادامه دادن به خوردن حتی هنگام سیری |
مرحله سوم: احساس گناه و شرم
فرد بعد از خوردن غذاهای فراوان و مضر، به سرعت تحت تأثیر احساسات منفی مانند گناه و شرم و… قرار می‌گیرد:
| احساسات پس از پرخوری | تأثیرات روانی |
|---|---|
| گناه | فکر مداوم درباره کالری‌های مصرف‌شده |
| شرم | احساس کم‌ارزشی و انتقاد از خود |
| ناامیدی | باور به اینکه پرخوری باز هم تکرار خواهد شد |
| اضطراب | میل به جبران سریع کالری‌ها |
مرحله چهارم: پاکسازی برای جبران
برای اینکه فرد بتواند تعادل را به زندگی خود بازگرداند، به پاکسازی روی می‌آورد تا علاوه بر ایجاد حس آرامش، آسیب‌های جدی جسمی و روانی به جا گذاشته شده، جبران شوند.
چطور مثل یک سلبریتی غذا بخوریم؟ | نگاهی به رژیم غذایی سلبریتی ها
تکنیک‌های عملی و روانشناختی برای غلبه بر بولیمیا
برای بهبود و رهایی از پرخوری ناشی از استرس، می‌توانید اقدامات مختلفی انجام دهید. ما در ادامه از برخی از این فعالیت‌ها پرده برداشته‌ایم:
۱. تکنیک‌های روانشناختی برای مدیریت احساسات
بولیمیا ریشه در احساسات روانی دارد، پس باید در قدم اول نسبت به مدیریت آنها اقدام کنید:
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): در این روش، فرد می‌تواند افکار منفی را شناسایی کند و برای رفتارهایی مانند پرخوری ناشی از استرس، جایگزین‌های سالم‌تری بیابد.
- تمرین خودآگاهی (Mindfulness): مراقبه ذهنی به فرد کمک می‌کند تا به جای واکنش سریع به موقعیت‌های استرس‌زا، احساسات خود را مشاهده کرده و پاسخ آگاهانه بدهد.
- یادداشت احساسات: فرد می‌تواند با نوشتن افکار، احساسات و الگوهای رفتاری روی یک برگه کاغذ، نسبت به شناسایی موارد تحریک کننده در پرخوری عصبی اقدام کند.
۲. تغییر رفتارهای مرتبط با غذا خوردن
الگوهای ناسالم غذایی بخش مهمی از بولیمیا را تشکیل می‌دهند؛ پس باید نسبت به داشتن یک رژیم غذایی سالم و خوردن آگاهانه اقدام کنید:
- برنامه غذایی منظم: همیشه وعده‌های غذایی ثابت داشته باشید تا در مقاطع زمانی مشخص آنها را میل کنید. با این کار، از گرسنگی شدید و هوس‌های مکرر جلوگیری خواهد شد.
- خوردن آگاهانه: در هنگام غذا خوردن، تمرکز کنید تا حس سیری را بهتر درک کنید. غذا خوردن در هنگام کار با گوشی و لپ تاپ می‌تواند منجر به پرخوری شود.
- کاهش محرک‌های محیطی: شما می‌توانید برای کاهش پرخوری عصبی، نسبت به خارج کردن غذاهای پرکالری و شیرین از خانه اقدام کنید. به جای این غذاها، میوه و سبزی مصرف کنید.
۳. مدیریت استرس
یکی از اصلی‌ترین شرط‌های رهایی از پرخوری، کنترل استرس است. این کار با فعالیت‌های پایین انجام می‌شود:
- تمرین نه گفتن: اگر پرخوری عصبی دارید و تحت فشارهای ذهنی قرار دارید، نه گفتن را بیاموزید. چرا که این کار می‌تواند اعتماد به نفس‌تان را افزایش دهد و به کنترل احساسات کمک کند.
- مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس، مانند یوگا، پیاده‌روی، یا تمرینات تنفسی می‌تواند روی کاهش حس آشفتگی اثرگذار باشد و میل به خوردن عصبی را کاهش دهد.
- ایجاد اهداف کوچک: تعیین اهداف کوچک مانند کاهش دفعات پرخوری در طول یک هفته باعث افزایش حس موفقیت شده و باعث می‌شود که درمان موفقیت‌آمیزتر باشد.
۴. تغییر سبک زندگی و محیط اطراف
شما می‌توانید با تنظیم خواب، فعالیت بدنی ملایم و تغذیه درست به بهبود پرخوری عصبی یا بولیمیا اقدام کنید:
- تنظیم خواب: خواب کافی و باکیفیت نقش مهمی در کاهش استرس و تنظیم بهتر رفتارهای خوردن دارد. بی‌خوابی یا کم‌خوابی می‌تواند وضعیت روانی فرد را بدتر کند.
- فعالیت بدنی ملایم: ورزش‌های آرام مانند پیاده‌روی سبک، شنا یا یوگا، می‌توانند در کاهش اضطراب موثر باشند.
- آموزش درباره تغذیه سالم: افزایش آگاهی درباره غذاهای سالم و نیازهای بدن می‌تواند به فرد کمک کند تا عادات غذایی مناسب‌تری را جایگزین پرخوری نماید.
۵. حمایت حرفه‌ای و اجتماعی
شما می‌توانید با حمایت از افرادی که دچار پرخوری عصبی هستند، در بهبود این اختلال نقش بسزایی داشته باشید:
- روان‌درمانی فردی: در این جلسات، به فرد درباره راهکارهای سالم و مدیریت رفتارهایش مشاوره داده می‌شود.
- گروههای حمایتی: شرکت در گروههای حمایتی یا درمانی و شنیدن تجربه افراد مشابه، در روند درمان اثر دارد.
- مراقبت جسمی: نظارت بر سلامت جسمانی توسط پزشکان برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از پاکسازی ضروری است.
متخصص معده خوب در تهران: معرفی 10 پزشک برتر
جدول راهکارهای پیشنهادی برای غلبه بر بولیمیا
| نوع راهکار | توضیحات | مراحل اجرا |
|---|---|---|
| رفتار غذایی سالم | تنظیم وعده‌های غذایی منظم و کاهش عوامل محرک پرخوری. | برنامه‌ریزی وعده‌ها، کاهش مصرف غذاهای پرچرب و پرشیرین. |
| مهارت‌های روانشناختی | تقویت مهارت خودآگاهی و شناسایی افکار منفی و محرک‌های روانی. | تمرین مراقبه، مشاوره روانشناختی، و ژورنال‌نویسی. |
| مدیریت استرس | کاهش استرس‌های محیطی و تقویت توانایی کنترل احساسات. | فعالیت‌های بدنی ملایم، تمرین تنفسی و یوگا. |
| حمایت حرفه‌ای | درخواست کمک از روان‌درمانگران و پزشکان متخصص. | جلسات فردی، گروههای حمایتی، و درمان دارویی در صورت لزوم. |
نوشیدنی های چربی سوز و دمنوش‌های لاغرکننده خانگی + کدام نوشیدنی‌ها برای چربی سوزی مناسب هستند؟
مدیریت استرس به روش ساده 🌟
همه ما در زندگی خود با استرس روبرو هستیم، اما با تکنیک‌های درست می‌توانیم آن را مدیریت کنیم. در ادامه چند تکنیک برای مدیریت استرس را شرح داده‌ایم:
| تکنیک | زمان مورد نیاز | توضیح مختصر |
|---|---|---|
| 🧘♀️ تنفس عمیق | ۲-۳ دقیقه | تنفس با الگوی ۵-۳-۷ |
| 🚶♂️ پیاده‌روی | ۱۰-۱۵ دقیقه | قدم زدن در هوای آزاد |
| 📝 نوشتن احساسات | ۵-۱۰ دقیقه | ثبت افکار و احساسات در دفترچه |
| 🎵 گوش دادن به موسیقی | ۱۰-۲۰ دقیقه | موسیقی آرام و بی‌کلام |
| 🌿 نوشیدن چای آرامبخش | ۱۵ دقیقه | چای سبز یا بابونه |
| 💬 گفتگو با دوستان | ۱۵-۳۰ دقیقه | صحبت با یک دوست نزدیک |
| ⏰ استراحت کوتاه | ۵ دقیقه | استراحت بین کار |
| 😂 خنده‌درمانی | ۱۰ دقیقه | دیدن ویدیوهای خنده‌دار |
دارودرمانی، یکی از روشهای درمان پرخوری عصبی
علاوه بر مواردی که پیشتر ذکر کردیم، برای درمان پرخوری عصبی چندین راهکار وجود دارد. یکی از این روش‌ها، دارودرمانی است. پزشکان با تشخیص این اختلال، می‌توانند برای افراد داروهای زیر را تجویز کنند:
- داروهای ضدافسردگی (SSRIs): بولیمیا ارتباط مستقیمی با افسردگی یا اضطراب دارد. پس می‌توان با مصرف داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین به کاهش رفتارهای پرخوری و پاکسازی اقدام کرد.
- تنظیم‌کننده‌های خلق و خو: اگر بولیمیا با نوسانات شدید خلقی همراه باشد، ممکن است از داروهای تنظیم‌کننده خلقی برای کمک به ثبات احساسی فرد استفاده شود.
- مکمل‌های تغذیه‌ای:برای جبران کمبودهای غذایی ناشی از سوءتغذیه، از مکمل‌هایی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی استفاده خواهد شد.
اگر با مشکلاتی نظیر پرخوری و چاقی و… روبرو هستید، دکتر رکسانا عباسی می‌توانند به شما کمک کنند. دکتر رکسانا عباسی، یکی از متخصصین آندوسکوپی ،داخلی و متخصص گوارش در تهران است که به انجام تزریق بوتاکس معده برای لاغری و آندوسکوپی معده و… می‌پردازد. شما می‌توانید از این لینک به رزرو نوبت بپردازید.
بهترین گیاهان دارویی گوارشی را بشناسید
سوالات متداول
چطوری بفهمم دچار پرخوری عصبی هستم؟ 🧐
خوردن مقدار زیادی غذا در زمان کم 🕒
احساس عدم کنترل روی خوردن 😵💫
خوردن بدون گرسنگی 🙄
تنها غذا خوردن از خجالت 🙈
احساس گناه بعد از پرخوری 😔
علت پرخوری عصبی چیه؟ 🤷♀️
استرس و فشارهای روانی 😫
رژیمهای سخت 🥗
ژنتیک 👨👩👧👦
افسردگی یا اضطراب 😞
تصویر بدنی منفی
چه تأثیری روی سلامتی می‌ذاره؟ 💉
افزایش وزن ⚖️
مشکلات گوارشی 🤢
خطر دیابت و فشار خون 🩸
افسردگی و اضطراب 😔
آیا درمان داره؟ 🏥
بله! روشهای درمانی:
درمان شناختی-رفتاری 🧠
مشاوره تغذیه 🥗
گروههای حمایتی 👨👩👧👦
گاهی دارودرمانی 💊
چطور جلوی حملههای پرخوری رو بگیرم؟ 🛑
غذا خوردن منظم 🕰️
نوشتن احساسات 📝
تنفس عمیق 🧘♀️
تماس با یک دوست 📱
فاصله گرفتن از محرکها 🚶♀️
آیا رژیم غذایی برای درمان خوبه؟ 🥗
نه! رژیمهای سخت معمولا چرخه پرخوری رو بدتر میکنن. خوردن متعادل بهتره.
تفاوت با پرخوری معمولی چیه؟ 🍕
پرخوری عصبی منظم، همراه با احساس از دست دادن کنترل و تأثیر منفی روی زندگیه.
چقدر طول می‌کشه تا درمان بشم؟ ⏳
معمولاً بین چند ماه تا یک سال برای پیشرفت قابل توجه. صبور باش!